Մեր ժամանակի ամենից կարևոր խնդիրներից մեկն այն է, որ երկրի գնդի վրա զգալի ձևով պակասել է մաքուր ջրի քանակը` նրա պաշարների ոչ խնայողաբար օգտագործման և ջրի ամբարների ու գետնի տակի ջրերի առանց ընդհատվելու աղտով լցվելու հետևանքով: Միևնույն ժամանակ ջրի ոչ լուծելի խնդիր է առաջ գալիս այն պատճառով, որ փոխվում Է ջրի մեջ հանքային աղերի և մանրագույն (միկրո) տարրերի պարունակությունը: Սրտի և անոթների համակարգը հիվանդ է դառնում առանց ջրում լուծված անհրաժեշտ աղերի: Ջրի փոփոխությունը բացասաբար է անդրադառնում նաև երկրի բույսերի աշխարհի ու կենդանիների վրա:
то нового вы узнали на уроках по предыдущей теме? Чему научились? Какие рассказы по пройденной теме вам запомнились, какие понравились больше всего? Почему? Легко ли жить среди людей? Говорят, что вести себя с другими людьми надо так, как вы бы хотели, чтобы они вели себя с вами. Согласны ли вы с этими словами? Что значит уметь идти друг другу навстречу?
С давних времён люди соревновались в силе, ловкости (ճարպկության) и быстроте. Спорт не только укрепляет здоровье человека, но и воспитывает характер. Какие виды спорта вы знаете? Каким видом спорта вы занимаетесь или хотели бы заниматься? Можете ли вы назвать себя болельщиком? Какие соревнования являются самыми важными для спортсменов?
На уроках по этой теме мы научимся
рассказывать о различных видах спорта и известных спортсменах, о пользе спорта для физического развития человека и воспитания характера; об Олимпийских играх, любимых видах спорта; о том, как важно заниматься спортом и вести здоровый образ жизни.
узнаем , где состоялись первые Олимпийские игры;
научимся рассказывать об армянских спортсменах, принимавших участие и побеждавших в этих соревнованиях;
осознаем связь древних Олимпийских игр с современными Олимпийскими играми и видами спорта.
Прочитайте текст. Скажите, кто из армян впервые стал олимпийским чемпионом.
ИСТОРИЯ ОЛИМПИЙСКИХ ИГР
Первые Олимпийские игры состоялись в 776 году до нашей эры в городе Олимпия в Греции и были посвящены богу Зевсу. Сначала соревнования проводились только по бегу, но со временем к бегу добавили борьбу, метание диска и копья, стрельбу из лу՛ка и многое другое. Игры проводились один раз в четыре года. Во время соревнований греки прекращали все военные действия. Запрещалось даже появляться в Олимпии с оружием. Первым олимпийским чемпионом стал Корэб из Элиды, который победил в беге на один стадий (192 метра). Одним из самых прославленных спортсменов древности был борец Милон. По легенде, он с детства ежедневно поднимал телёнка и носил его на своих плечах. Прошло время, телёнок вырос в большого быка, но Милон продолжал тренировки и стал легендарным силачом. Он шесть раз подряд побеждал на Олимпийских играх, оставаясь непобедимым более тридцати лет. Милон был настолько силён, что однажды все другие атлеты, понимая, что у них нет шансов, отказались бороться с ним, и Милону присудили победу без поединка. Олимпийский победитель въезжал в родной город на колесни՛це, въезжал не через обычные ворота, а через пролом в стене, который в тот же день заделывали, чтобы олимпийская победа вошла в город и никогда не покидала его. Армяне издавна принимали участие в Олимпийских играх. Мовсес Хоренаци рассказывает, что первым армянином, ставшим олимпийским чемпионом, был армянский царь Трдат III Аршакуни, который победил в соревнованиях по борьбе в двести восемьдесят первом году. В музее Олимпийских игр, который находится в городе Олимпия в Греции, сохранилась древняя мраморная доска с именами побед
ителей Олимпийских игр. Среди этих имён есть имя и будущего царя Великой Армении Вараздата. В триста восемьдесят пятом году он стал чемпионом Олимпийских игр в соревнованиях по кула՛чному бою. В поединках не было ограничений по весу, не было раундов, соперники боролись без перерыва по четыре часа и больше, пока один из противников не упадёт . Для увеличения силы удара бойцы наматывали на кулаки ремни из грубой кожи. Бои проводили в августе после полу՛дня под паля՛щими лучами солнца. Если бой был равным, спортсмены должны были по очереди наносить друг другу удары. Победа Вараздата принесла ему славу сильнейшего бойца Римской империи.лук — (здесь) աղեղ колесни՛ца — կառք кула՛чный бой — բռնցքամարտ по՛лдень — կեսօր паля՛щий — о՛чень жа՛ркий, обжига՛ющий
Интересные факты из истории древних Олимпийских игр
1. Первая античная Олимпиада состоялась в 776 г. до нашей эры на равнинах Олимпии (Пелопоннес – полуостров на юге Греции). 2. Игры проводились в честь древнегреческих богов. 3. Хотя древние Олимпийские игры были связаны преимущественно с религией (в частности, с поклонением Зевсу), они также помогали налаживать отношения между различными городами Древней Греции. 4. К олимпийским победителям относились как к героям. Как только соревнование заканчивалось, чемпиону вручали пальмовую ветвь, и толпа забрасывала его цветами. К рукам триумфатора также привязывали красные ленточки. Официальная церемония награждения победителей проводилась по окончании Игр в храме Зевса. Венок из оливкового дерева (так называемый «котинос») использовался для венчания олимпийских победителей. 5. Согласно греческой мифологии, за организацию первых Олимпийских игр отвечал Геракл. 6. Античные Олимпийские игры начинались как однодневное мероприятие. К 5 веку до нашей эры Игры уже продолжались 5 дней. 7. В программу древних Олимпийских игр было включено несколько видов спорта: пятиборье (метание диска, бег, борьба, прыжки и бокс), панкратион (вид ранних боевых искусств, смесь борьбы и бокса), гонки на колесницах и толкание ядра. 8. На участие в Играх могли претендовать все свободные греки мужского пола. Женщинам не дозволялось участвовать в состязаниях, а замужним женщинам не разрешалось даже смотреть их. Первой нарушила это правило принцесса Киниска из Спарты. Она выиграла гонку на колесницах в 396 году до нашей эры. Однако лавровый венок был вручен владельцу лошадей (мужчине), а не спартанской спортсменке. 9. На проведение Олимпийских игр наложил вето император Феодосий в 393 г. нашей эры. Он считал их «языческим культом». 10. В состязаниях по прыжкам в длину (вероятно, без разбега) спортсмены держали в руках гири, называемые «медиас», которые помогали им стабилизировать тело. Они раскачивали их, чтобы увеличить импульс силы.
11. Олимпийские атлеты соревновались обнаженными.
Оказывается все древние греки, участвующие в олимпийских соревнованиях, соревновались абсолютно оголенными. Иногда они, правда, хитрили и втирали в кожу тела оливковое масло, чтобы можно было легче выскользнуть, в полном смысле слова, из рук противника. Само слово «гимнастика» переводится с древнегреческого языка как «голый, обнаженный».
12. Первым чемпионом олимпийских игр был повар.
Известно, что первым чемпионом олимпийских игр, которые состоялись в 776 году до н.э. стал молодой пекарь Корэб, сумевший первым прийти к финишу в беге на 190 метров. Интересно то, что соревнования по бегу на различные дистанции был единственным видом спортивных соревнований на Олимпиадах первые 13 игр.
13. Первыми медалями были оливковые ветви.
Чемпионы игр не всегда награждались медалями. Известно, что первые атлеты-чемпионы в качестве приза получали оливковую ветвь, венок или же оливковое масло в амфорах. Со временем призы, конечно же, видоизменились, но оливковая ветвь и до сих пор остается признаком победителя.
14. Единственный вид спорта – бег.
Как уже было сказано выше, бег был единственным видом спорта на первых 13-ти Олимпиадах. Известно, что на 18-й Олимпиаде к нему было добавлено пятиборье, состоящее и из бега, и из прыжков в длину, и из метания копья, диска, а также из борьбы. В 688 году до н.э. к традиционным состязаниям были добавлены кулачный бой, а также состязание на колесницах.
15. Панкратион.
Такое знакомое многим слово означает вид борьбы без правил. Хотя правила все же были – не кусаться и не выцарапывать глаза. В этом соревновании не было весовых категорий и раундов.
16. Олимпийские игры – часть других празднеств.
Главное спортивное соревнование в Греции носило название Панэллинские игры, состоящие из четырех частей: Олимпийские игры, Пифийские игры, Истмийские игры и Немейские игры.
17. Спортивные игры женщин.
Официально в Олимпийских играх, женщины не могли принимать участие, и поэтому для них проводились отдельные спортивные соревнования. Победительнице вручали оливковый венок, а также продукты, например мясо.
18.Чудо-механизм.
Найденное в 1901 году во время раскопок древнее механическое устройство, названное Антикиферским механизмом, является, по сути, сложнейшим механическим калькулятором, главное предназначение которого – предсказывать дату проведения следующих Олимпийских игр.
19. Бойкот Олимпийских игр христианами
Став в 390 г. н.э. христианами, римляне посчитали олимпийские соревнования языческими и запретили их. Однако спустя 15 веков в 1896 году Олимпийские игры возродили.
В каком городе проходили древние Олимпийские игры? 2. Какому греческому богу они посвящались? Зевсу 3. По каким видам спорта они проводились? Борьба, бокс, бег, метание копя. 4.Почему Милон Кротонский стал самым прославленным победителем древних Олимпийских игр? По легенде, он с детства ежедневно поднимал телёнка и носил его на своих плечах. Прошло время, телёнок вырос в большого быка, но Милон продолжал тренировки и стал легендарным силачом. 5. Как проявили себя армяне на этих играх? Хорошо
Названия некоторых видов спорта, которые пришли в русский язык из других языков, не изменяются по падежам, например: карате, регби, джиу-джитсу, кунг-фу, тхэквондо и другие.
Согласны ли вы с тем, что…
Олимпийские игры начали проводить в Древней Греции. Да 2. Раньше в Олимпийских играх участвовали только греческие спортсмены. Нет 3. Первым олимпийским чемпионом стал Трдат III. Нет 4. Трдат III стал олимпийским чемпионом в соревнованиях по борьбе. Да 5. Кулачные бои на древних Олимпийских играх были очень похожи на современные бои боксёров. Да
Продолжим изучение падежей.
Вместо точек впишите предлоги: по, с, в, около, среди
Самые сильные, ловкие и быстрые юноши Греции собирались в городе Олимпия. 2. Они участвовали в соревнованиях в бегу, борьбе и стрельбе из лука. 3. Трдат III победил в соревнованиях в борьбе в 281 году. 4. В музее Олимпийских игр в Греции сохранилась древняя мраморная доска с именами победителей. 5. В этих имён есть и имя будущего царя Великой Армении Вараздата. 6. В 385-ом году он стал чемпионом Олимпийских игр в соревнованиях в кулачному бою. 7. В поединках по кулачному бою не было ограничений по весу.
2 .Составьте и запишите предложения .
Соревневания по бегу. Соревневания по борьбе. Соревневания по боксу. Соревневания по футболу. Соревневания по фехтованию. Соревневания по прыжкам в воду. Соревневания по стрельбе из лука. Соревневания по настольному теннису.
УРОК 2
ОМОНИМЫ
Обратите внимание на слово лук. Это слово может иметь разные значения. Сравните: зелёный лук (կանաչ սոխ) и спортивный лук (սպորտային աղեղ). Омонимы (համանուններ) — это одинаковые по написанию и произношению слова с разными значениями, например: среда (обитания) — բնական միջավայր, կենսամիջավայր — среда (день недели) — չորեքշաբթի; кисть (руки) — դաստակ — кисть (для рисования) — վրձին.
Составьте и запишите предложения с данными словами, употребляя их в разных значениях: лук (սոխ, աղեղ), кисть (դաստակ, վրձին), ручка (փոքր ձեռք, բռնակ, գրիչ), очки (ակնոց, միավորներ), среда (միջավայր, չորեքշաբթի), коса (ծամ, գերանդի).
Примеры омонимов в русском языке: — среда (обитания) -բնական միջավայր, կենսամիջավայր — среда (день недели) — չորեքշաբթի;
боксер это спортсмен ,а также порода собак , конь — шахматная фигура и конь — животное , месяц — на небе и месяц — в календаре, ключ скрипичный, ключ — от двери, ключ — горный , ключ — гаечный , мушка — прицел в винтовке, мушка — насекомое .
2. Прочитайте стихи. Найдите в них омонимы.
Омонимы – это слова, которые одинаково пишутся и звучат, но имеют разные значения. Примеры омонимов в русском языке:
1) Тур – баран; тур — шахматная фигура; 2) Горн – кузнечный; горн — духовой инструмент; 3) Мушка – насекомое; мушка — прицел в винтовке; 4) Лук – оружие; лук — растение; 5) Ключ – скрипичный; ключ — от двери; ключ — горный; ключ — гаечный; 6) Месяц – в календаре; месяц — на небе; 7) Конь – животное; конь — шахматный ; 8) Коса: инструмент и волосы.; 9 )Печь: кухонное устройство и действие (греть); 10) Замок: крепость и запор; 11) Ключ: инструмент и источник воды.12). Мышь компьютерная и мышь- грызун ; 13)среда (обитания) — среда (день недели).
Иногда омонимы путают с многозначными словами. Сейчас объясним, в чем различие. Многозначные слова — это слова, у которых есть несколько значений.
Например:
кисть — часть руки,
кисть — приспособление для рисования,
кисть — ветка с ягодами или цветами. нос — человека и нос — корабля .
Яркий пример многозначного слова – ручка. Она может быть как шариковой, так и дверной, или ручкой ребенка. Но сами эти слова имеют общее происхождение. А теперь сравните его со словом лук, в значении стрелкового оружия и растения.
Отличие многозначных слов от омонимов в том, что у первых есть несколько лексических значений, которые связаны по смыслу, а омонимы — это разные слова, которые совпадают по звучанию и написанию, но не имеют ничего общего по смыслу. Многозначные слова – слова, имеют два или несколько значений. Например, звезда (звезда на небе) – звезда (морское животное).
Киви — разновидность птиц, проживающих в Новой Зеландии. Эти птички неуклюжие и не умеют летать. А еще перья птицы киви похожи на мех.
Киви — фрукт… точнее ягода. Когда киви спелый — у него сладкая, сочная ярко-зеленая мякоть.
Линейка
Линейка — канцелярская принадлежность для измерения длины геометрических фигур и черчения.
Линейка — торжественное мероприятие. Например праздничная линейка на 1 сентября.
3. Выполните следующие упражнения
Прочитай. Спиши, вставляя пропущенные буквы. Подчеркни двумя чертами слова, которые употреблены поэтом в переносном значении.
Опять заря см..яться стала,
Про ноч.. забыли н..беса,
И переливно задр..жала
На свежей зел..ни р..са.
4. Вставь пропущенные буквы.
В..лна б..жит за в..лной. По морю л..тит на всех парусах к..рабль.
Со..нце л..скает море теплыми луч..ми. По берегу идет босоногий мальчик. Море п..ет ему свою в..селую песню. Быстрокрылые чайки з..вут его в д..лекое путешествие.
5. Прочитай слова, спиши из каждого ряда те из них, которые являются синонимами.
National Fast Food Day is an unofficial holiday observed annually on November 16th. The purpose of this holiday is to celebrate quintessential American cuisine: the fast food restaurant. On this day, millions of people across the U.S. will be going through their favorite drive-thru or stopping by their favorite fast food restaurant to pick up a burger, burrito, chicken nuggets, or some other tasty treat.
In the United States alone, there are over three hundred thousand fast food restaurants just waiting to serve your favorite dish—all wrapped in paper or a cardboard box and discreetly placed in a paper bag.
Մեզանից հազարավոր տարիներ առաջ, մեզնից շատ ու շատ հեռու՝ յոթ ծովերի մյուս ափում, կար մի աշխարհ: Այնտեղ ծաղիկներ կային, չքնաղ ու բյուրազան ծաղիկներ՝ թիթեռների պես փռված ու թրթռուն՝ ժայռերի ու դաշտերի վրա, և նրանց անուշ հոտով լցվել էին այդ աշխարհի սարերն ու ձորերը: Այնտեղ աղբյուրներ կային, պայծառ ու կարկաչուն աղբյուրներ՝ մանուկների պես, որ թռչկոտում էին քարից քար՝ ծաղիկները համբուրելով: Բայց այնտեղ մադիկ չար էին ու անգութ: Մի որբ ու աղքատ մանուկ էր ապրում այդ մարդկանց մեջ. գիշերը տեղ չուներ գլուխը դնելու և հաց չուներ ուտելու: Նա մենակ էր, ինչպես մի թռչուն՝ ամայի ժայռերի մեջ: Եվ նա մեծացավ բոլորի աչքի առջև՝ անտես ու անհայտ. կերակրվում էր դաշտի բույսերով և պատսպարվում էր անձավների մեջ: Բայց, բոլոր մարդկանցից ծածուկ, իր մատներով շոշափում էր ու զննում մարդկանց սրտերը և տեսնում էր, որ քարից էին այդ սրտերը՝ քար ու ապառաժից: Ու երբ պատանի դարձավ, թողեց այդ քարսիրտ աշխարհը և ճամփա ընկավ մի ուրիշ, մի լավ աշխարհ գտնելու համար: Հասավ մի ծովափ և երբ ափի ավազների վրա շրջում էր, տեսավ ցամաքին մի շատ գեղեցիկ, մի շողշողուն ձուկ՝ հոգեվարքի մեջ թալիկ-թալիկ տալիս: Պատանին գրկեց ձուկը և քնքշությամբ տարավ, բաց թողեց ծովի մեջ: Ձուկը երբ ուշքի եկավ, դարձավ-ասաց մարդու լեզվով.
— Բարի տղա, ինչ -որ սիրտդ կուզե, ասա, ես կկատարեմ քո արած լավության փոխարեն:
Պատանին մի փոքր մտածելուց հետո ասաց.
— Ինձ այնպիսի մի հնար տուր, որ մարդու կրծքի տակ քարը իսկական սիրտ դարձնեմ:
— Դու սեր ես ուզում, հրաշալի տղա, շատ լավ, կտրիր ծովափի եղեգներից մեկը, սրինգ շինիր և գնա, մարդկանց մեջ երգիր: Եվ երբ տեսնես, որ նրանց աչքերը արցունքով լցվեցին, իմացիր, որ քարը սիրտ դարձավ: Այսպես խրատեց ձուկը և փաթաթվելով ալիքների հետ՝ սուզվեց ծովի խորքը: Պատանին իսկույն կտրեց եղեգնը, սրինգ շինեց և սուլեց: Այնպե՜ս քաղցր, այնպե՜ս հոգեգրավ դուրս հորդեցին հնչյունները սրնգի փողից, որ բոլոր թռչունները լուռ կեցան լսելու համար: Ապա շտապեց մարդկանց մոտ, մտավ մարդաշատ քաղաքը, կանգնեց հրապարակում և սրինգը նվագեց: Քնքուշ ու գեղեցիկ՝ ուղղակի սրտի խորքերից դուրս ցայտեցին դյութական, անուշ հնչյունները: Նա երգում էր արցունքով թրջած հացը աղքատների ու չարքաշների, ցուրտ, անտուն գիշերները մերկ տնանկների, նա երգում էր փակ դռներն ու քար սրտերը մարդկանց, անտեր, անտերունչ մենակությունը լքված որբերի: Եվ փռվեցին նրա երգերը հրապարակի վրա, մտան ամեն մի խրճիթ ու ապարանք, փշրեցին քարեղեն սրտերը: Ամեն մի սիրտ խայթվում էր իր անգթությամբ և բռնկվում էր ծովի չափ սիրով, որ ծովի պես հուզվում էր և ափերից դուրս թռչում: Եվ ամեն մի մարդ ուզում էր հրապարակ վազել, սիրով ու կարոտով գրկել մի ուրիշ անծանոթ մարդու, գրկել, համբուրել նրան և մեռնել նրա համար: Եվ ահա մարդիկ դուրս թռան տներից, վազեցին հրապարակ, շրջապատեցին պատանուն և առաջին անգամ նկատեցին, որ աղքատ է նա ու մենակ. գրկեցին ու համբուրեցին նրան և առաջին անգամ իրենց կյանքում վշտահար հեկեկացին…
Այդ օրվանից աշխարհ եկավ Երգը, ու Երգի միջոցով հալվեցին քար սրտերը, և այդ օրվանից սերը վշտի հետ անբաժան բույն դրեց մարդկանց սրտերի մեջ …
1.Պատմվածքից դուրս գրի՛ր փոխաբերություններ:
Բայց, բոլոր մարդկանցից ծածուկ, իր մատներով շոշափում էր ու զննում մարդկանց սրտերը և տեսնում էր, որ քարից էին այդ սրտերը՝ քար ու ապառաժից:
— Ինձ այնպիսի մի հնար տուր, որ մարդու կրծքի տակ քարը իսկական սիրտ դարձնեմ:
2.Պատկերոցրո՛ւ՝ հանդիպել ես տղային: Մարդկանց անտարբերության վերաբերյալ ի՞նչ խորհուրդ կտաս նրան: Խորհուրդ կտամ, որ չնեղվես որովհետև դու ուզում էիր նրանց օգնել, բայց նրանք քեզ ուշադրություն չդարձրեցին։
3.Ինչպե՞ս ես հասկանում հետևյալ միտքը. «…և այդ օրվանից սերը վշտի հետ անբաժան բույն դրեց մարդկանց սրտերի մեջ …»: Ես հասկանում եմ այսպես։Այդ բոլոր մարդկանց սրտերը լցված էին չարությանմբ, իսկ տղաի երաժշտությունից հետո նրանց սրտերը լցվեծին բարիությամբ։
4.«Քարսիրտ» աշխարհի մարդկանց սրտերը «փափկեցնելու » համար դու ի՞նչ քայլեր ես ձեռնարկում: Ես կօգնեի նրանց, բայց եթե նարնք չփոփոխվեին ես չէի կարող ուրիշ բան անել։
5. Երբևէ հանդիպե՞լ ես մարդկանց, ովքեր անտարբեր են իրենց շրջապատում կատարվող երևույթների նկատմամբ:
Անկեղծ ասած չեմ հանդիպել, բայց երբ հանդիպեմ ամպայման կփոխեմ նրանց դեպի լավը։
6.Պատմվածքից դուրս գրի՛ր կազմությամբ բարդ և ածանցավոր բառեր, օրինակ` բարդ-մարդ+ա+շատ, ծով+ափ
15-20 նախադասությամբ պատմելով գրել: Հին Եգիպտոսւմ գոյություն է ունեցել Աֆրիկայի հյուսիս-արևելքում՝ Նեղոս գետի ստորին հոսանքի երկայնքով։ Հին Եգիպտոսը 3100 թվականին , քաղաքականապես միավորեց Վերին և Ստորին Եգիպտոսները՝ Մենեսի գլխավորությամբ ։ Հին Եգիպտոսի պատմությունը բաժանված է պայմանական ժամանակաշրջաններով. հին թագավորությունը համապատասխանում է Վաղ Բրոնզե դարին, Միջին Թագավորությունը՝ Միջին Բրոնզե դարին և Նոր թագավորությունը՝ Ուշ Բրոնզե դարին։ Եգիպտոսը հասավ իր հզորության գագաթնակետին Նոր Թագավորության ժամանակաշրջանում, որը կառավարում էր Նուբիայի մեծ մասը և Մերձավոր Արևելքի զգալի մասը, որից հետո այն դանդաղ անկում է ապրում։ Իր պատմության ընթացքում Եգիպտոսը նվաճվել է մի շարք օտար ուժերի կողմից, այդ թվում՝ հիքսոսների, լիվիացիների, նուբիացիների, ասորեստանցիների, Աքեմենյան պարսիկների կողմից և մակեդոնացիների՝ Ալեքսանդր Մակեդոնացու հրամանատարությամբ։ Ալեքսանդրի մահից հետո ձևավորվեց Հռոմեական Պտղոմեոսյան Թագավորությունը, որը ղեկավարեց Եգիպտոսը մինչև մ.թ.ա. 30 թվականը, երբ Կլեոպատրան գերի ընկավ Հռովմեական Կայսրությանը, և Եգիպտոսը դարձավ հռոմեական պրովինցիա։
Կազմել 10 առաջադրանք/ կարող եք օգտվել տարբեր ծրագրերից, այդ հարցերը խաղի տեսքով ներկայացնելու համար/ 1.Որն է աշխարհին ամենամեծ գետը? 2.Ինչից էր բարցրանում Նեղոս գետի մակարդակը? 3.Հույն պատմիչ Հերոդուրոսը ինչու է անվանել Եգիպտոս? 4.Որ արքան էր,որի ժամանակ ստեղծվեց միացյալ թագավորություն: 5.Կենդանության օրոգ Փարավոնին ինչու էին երկրպագում? 6.Փարավոնի մահից հետո ինչ էին կարծում? 7.Ում օրոգ են նվաճել Աստիիքը և հասել եփրատ գետին? 8.Պատերազմների ավարտից հետո քանի կմ. էր Եգիպտոսի տարածքը? 9.Ինչ էր պարգևում Նեղոսը շրջակայքում ապրող մարդկանց? 10.Ք.Ա. IV հազարամյակի վերջին քանի փոքր պետություն ստեղծվեց Նեղոսի ափերին?
Աֆրիկայի հյուսիս –արևելքում՝ Նեղոս գետի ափերին է ձևավորվել ու զարգացել Հին Եգիպտոսի պետությունը:
Նեղոսի պարգևը
Նեղոսն աշխարհի ամենաերկար գետն է, որի երկարությունը՝ մոտ 6700 կմ է: Հորդառատ անձրևներից և ձնհալից Նեղոսի ջրի մակարդակն ամռանը բարձրանում էր և ողողում ափերը՝ պարարտացնելով հողը: Ողողվող հողերից արևելք և արևմուտք անծայրածիր անապատ էր: Այնտեղ անձրևներ չէին տեղում, և Նեղոսը կենարար ջրի միակ աղբյուրն էր: Նեղոսը կյանք էր պարգևում շրջակայքում ապրող մարդկանց: Պատահական չէ, որ հույն պատմիչ Հերոդոտոսը Եգիպտոսն անվանել է «Նեղոսի պարգև»:
Բնակավայրեր էին առաջանում այնտեղ, որտեղ մարդկանց հաջողվում էր կառուցել ջրանցքներ և ամբարտակներ: Նեղոսի վարարումների դեմ մշտական պայքարը համախմբում էր մարդկանց, ստիպում ստեղծել ուժեղ պետություն: Միայն այս կերպ էր հնարավոր իրականացնել համատեղ կառուցողական աշխատանքներ:
Ք. ա. IV հազարամյակի վերջին Նեղոսի ափերին ստեղծվեց շուրջ 40 փոքր պետություն: Հետագայում դրանց միավորումից կազմվեցին Վերին և Ստորին Եգիպտոսների թագավորությունները: Ք.ա. XXXI դարում այդ երկուսի միավորումից Եգիպտոսում ստեղծվեց միացյալ թագավորություն: Հիմնադիրը Մինա արքան էր: Մայրաքաղաք հռչակվեց Մեմֆիսը (եգիպտերեն Մինֆի՝ Սպիտակ պարիսպ):
Աստծո որդին Եգիպտոսի արքային անվանում էին փարավոն, որ նշանակում էր «մեծ տան (այսինքն՝ պալատի) տեր»: Կենդանության օրոք փարավոնին երկրպագում էին՝ ինչպես աստվածներին: Նրա անունը ոչ ոք իրավունք չուներ արտասանելու, քանի որ արքան համարվում էր աստծո որդի, կենդանի աստված: Երկրային կյանքին հրաժեշտ տալուց հետո փարավոնը պետք է միանար մյուս աստ ածներին և վայելեր աստվածներին արժանի հավերժական կյանք: Այդ պատճառով փարավոնների համար կառուցում էին շքեղ դամբարաններ՝ բուրգեր:
Մինչև Ք. ա. XV դարը ոչ մի փարավոն չէր կարողացել նվաճել Ասորիքը և հասնել Եփրատ գետին: Առաջինը դա հաջողվեց Թութմոս III–ին (Ք. ա. 1468–1434 թթ.): Մեկը մյուսի հետևից պարտության մատնելով բոլոր հակառակորդներին՝ փարավոնի զորքն անցավ Եփրատը և հասավ մինչև Հայկական Տավրոսի լեռները: Պատերազմների ավարտին Եգիպտոսի տերության տարածքը հյուսիսից հարավ ձգվում էր շուրջ 3200 կմ:
«Հավերժ բարեկամներ»
Եգիպտոսը և Խեթական տերությունը շուրջ երկու դար անհաշտ թշնամիներ էին: Ք. ա. 1274 թ. Ասորիքում նրանց միջև տեղի ունեցավ խոշոր ճակատամարտ: Հակառակորդներից ոչ մեկը չկարողացավ հասնել վճռական հաջողության: Տասնվեց տարի անց փարավոն Ռամզես II–ը (Ք. ա. 1279–1213 թթ.) և խեթական արքան կնքեցին «Հավերժական բարեկամու թյան» պայմանագիր: Այնտեղ ասվում էր, որ այդ պահից սկսած՝ վիճելի հարցերը պետք է լուծվեին խաղաղ բանակցությունների ճանապարհով: Եթե որևէ թշնամի սպառնար դաշնակիցներից մեկին, մյուսը պարտավոր էր նրան անմիջապես օգնել զորքով: Պայմանագիրն ամրապնդվեց Ռամզեսի և խեթական արքայադստեր ամուսնությամբ:
1.Прочитайте рассказ. Скажите, почему он называется «Обыкновенный человек».
ОБЫКНОВЕННЫЙ ЧЕЛОВЕК
В жаркой, сухой степи коло՛дец. Возле колодца дом. Здесь живут дед с внуком. У колодца на длинной верёвке ведро. Идут, едут люди — заворачивают к колодцу, пьют воду, благодарят деда. Однажды ведро оторвалось и упало в глубокий колодец. Нечем воды достать и напиться
На другой день утром подъезжает к дедову колодцу мужик. В теле՛ге у него ведро. Мужик посмотрел на колодец, глянул на деда с внуком и поехал дальше.
-Что это за человек? — спросил внук деда.
-Это не человек, — ответил дед. В полдень проезжает мимо колодца другой человек. Он достал из телеги ведро, привязал к верёвке, достал воды и напился сам, дал напиться деду и внуку, забрал ведро и поехал дальше.
-Что это за человек? — спросил внук деда
-И это ещё не человек, — ответил дед Вечером остановился у колодца третий проезжий. Он достал из телеги ведро, привязал к верёвке, набрал воды, напился, поблагодарил и поехал, а ведро оставил привязанным у колодца.
-А это что за человек? — спросил внук.
— Обыкновенный, — ответил дед.
По В. Сухомлинскому
2. Ответьте на вопросы.
Где жили дед с внуком? Возле колодца.
Почему люди заворачивали к их дому? Идут, едут люди — заворачивают к колодцу, пьют воду, благодарят деда. 3. Что случилось с ведром? Ведро оторвалось и упало в глубокий колодец 4. Как вели себя люди, которые подъезжали к колодцу? Первый приходит и видит, что нитка порвалась, и уходит. Второй приходит и видит, что нитка порвалась. Он завязывает ведро, набирает воды, пьет, дает попить дедушке и внуку, потом вынимает ведро и. Приходит, завязывает веревку, выпивает ведро, оставляет ведро и уходит. 5. Как вы думаете, кого можно назвать настоящим человеком? Я думаю, что настоящий человек — это третий человек.
2. Приходилось ли вам слышать выражение «идти на компромисс»?
Прочитайте текст и скажите, что означает это выражение. Да мне приходилось слышать выражение «идти на компромисс». Идти на компромисс это совместный поиск возможного решения.
КОМПРОМИСС
Компромисс часто вызывает споры. Не все правильно понимают, что это такое. Иногда компромисс считают слабостью характера. В наше время главными героями фильмов часто становятся сильные люди, которые берут, что хотят, и не идут на компромиссы. Сильный должен диктовать свою волю, а умение идти на компромисс – это для слабых. Такие взгляды приводят к проблемам в семьях, к трудностям на работе и становятся причиной многих опасных ситуаций в реальной жизни. Умение идти на компромиссы – это не слабость, не отступление перед трудностями. Это совместный поиск возможного решения. На компромисс всегда идут две стороны. По материалам интернета
3. Как надо решать спорные вопросы с людьми? Вспомните рассказы, которые вы проходили на уроках по этой теме. Как вы думаете, всегда ли нужно идти на компромисс? Спорные вопросы надо решать, обдумывая их с обеих сторон. Я думаю, что не всегда нужно идти к компромиссу.
19. Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ։ Մեռ.ալ ծովի ջուրն այնքան աղի է, որ այնտեղ ոչ մի կեն.անի .ակ չի կարող ապրել: Ար.մտյան Աս. այի տո.ակեզ անանձր. կլիմա.ի պատ.առով անչափ շատ ջուր է գոլորշ.անում ծովի մակեր.ույթից, իսկ լուծվա. աղերը մնում են ծովում ու մեծացնում ջրի աղ.ությունը: Ծովում խորանալուն զուգ.նթաց` աղիությու.. աճում է: Աղերը Մեռ.ալ ծովի քա.որդ մասն են կազմում, նրա մեջ աղերի ըն..անուր քանակը քա.ասուն միլ..ն տո..ա է:
Մեռյալ ծովի ջուրն այնքան աղի է, որ այնտեղ ոչ մի կենդանի էակ չի կարող ապրել: Արևմտյան Ասի այի տոթակեզ կլիմայի պատճառով անըդթատ շատ ջուր է գոլորշիանամ ծովի մակերևույթից, իսկ լուծված աղերը մնում են ծովում ու մեծացնում ջրի աղիությունը: Ծովում խորանալուն զուգընթաց` աղիաթյունն աճում է: Աղերը Մեռյա լծովի քարորդ մասն են կազմում, նրա մեջ աղերի ընդհանուր քանակը քառասուն միլիոն տոննա է:
2. Օգտվելով տրված բառերից` բացատրի
20. Օգտվելով տրված բառերից բացատր`ր, թե ընդգծված բառերը նախադասություններից յուրաքանչյուրում ի՛նչ իմաստով են գործածված։
1.Եփվել, բորբոքվել: Ջուրը թեյնիկում վաղուց արդեն եռում-եփվում էր, բայց նա չէր նկատում: Բարկությունից արյունը եռում էր-բարկությունից բորբոքվում, ջղայնանում։ երակներում, սիրտը տակն ու վրա էր լինում:
2.Ուղեկցել, ընկերություն անել, միանալ: Ընկերացել -ընկերություն անելէ դիմացի շենքում ապրող մի տղայի հետ: Ընկերացան-միանալ, որ միասին անեն իրենց ուժերից վեր այղ գործը: Մինչև քաղաք ընկերանամ -Ուղեկցելքեզ, որ մենակ չգնաս:
3.Կռել, թակել, գանահարել, քննել: Ավազակներն այնպես էին ծեծել -Կռել ծխեղճին, որ ձին թողել ու փախել էր: Այնպես համառորեն է ծեծում-թակել դուռը, կարծես վստահ է, որ տանը մարդ կա: Երկաթը տաք-տաք են ծեծում-գանահարել: Այդ հարցն այնքան ծեծեցին-քննել, որ ոչ մեկին այլևս չի հետաքրքրում:
4.Ավարտել, վերջը տալ (ուտել): Գործը վերջացնելուց-Ավարտելհետո, երկար ժամանակ դրան այլևս չէր անդրադառնում: Մեկն իր բաժին միրգն արագ վերջացրել-վերջը տալ (ուտել) էր ու դունչը մեկնել վանդակի շուրջը խմբված երեխաներին, որ էլի տան:
Ես հյուրընկալվել էի Ստրադիին, ով ապրում է դպրոցի հարևանությամբ, տեսա նրա գրադարանը և նախանձեցի նրան: Ստրադին ամենևին էլ հարուստ չի և չի կարող շատ գրքեր գնել, սակայն մեծ հոգատարությամբ պահպանում է դպրոցական իր բոլոր գրքերը և նաև այն գրքերը, որոնք նվիրում են ծնողները: Իսկ երբ Ստրադիին գումար են տալիս, կուտակում է և հետո ծախսում գրքերի վրա: Այդ կերպ նա արդեն հավաքել է մի փոքրիկ գրադարան, և երբ հայրը նկատել է տղայի այդ նախասիրությունը, նրա համար գնել է ընկույզի ծառից պատրաստված, կանաչ վարագույրներով հրաշալի գրապահարան և գրեթե բոլոր գրքերը տվել է տարբեր գույներով կազմելու` ըստ տղայի նախընտրության:
Եվ ահա այսօր Ստրադին քաշեց պարանից, և կանաչ վարագույրը բացվեց. ես տեսա երեք շարքով կոկիկ դասավորված գունավոր գրքերը` փայլփլուն, կազմերը` ոսկետառ գլխագրերով: Այստեղ կային և հեքիաթներ, և ճամփորդությունների մասին գրքեր, և բանաստեղծություններ, և պարզապես պատկերազարդ գրքեր: Ստրադին դրանք շարել էր ըստ գույների: Սպիտակ հատորյակները դրել էր կարմիրների կողքին, դեղինները` սևերի, կապույտները` սպիտակների` այնպես, որ դրանք հեռվից երևում էին և շատ գեղեցիկ տեսք ունեին: Իսկ հետո Ստրադին դրանք վերադասավորելով զվարճանում է: Նա իր համար տեղեկատու է պատրաստել, կարծես իսկական գրադարանավար լիներ և անընդհատ պտտվում է գրքերի շուրջ, մաքրում դրանց փոշին, թերթում, ուսումնասիրում կազմերը: Պետք էր տեսնել, թե ինչպիսի զգուշությամբ էր նա բացում գրքերն իր հաստ ու կարճլիկ մատներով, փչելով էջերի վրա, որոնք հաճախ դեռ լրիվ նոր էին: Իսկ իմ բոլոր գրքերը մաշված են: Երբ Ստրադիին հաջողվում է նոր գիրք գնել, դա նրա համար իսկական տոն է դառնում: Նա շոյում է գիրքը, դնում է իր տեղը և կրկին ձեռքն է առնում` զննելով ամեն կողմից և խնամքով թաքցնում է, ինչպես մի թանկարժեք գանձ:
Ամբողջ մեկ ժամվա ընթացքում նա ինձ ուրիշ ոչ մի բան ցույց չտվեց: Նույնիսկ աչքերն են ցավում շատ կարդալուց: Երբ ես նրա մոտ էի, սենյակ մտավ Ստրադիի հայրը, ով նույնպես գեր ու ամրակազմ է, նաև` մեծ գլխով: Նա երկու անգամ թմփթմփացրեց տղայի կզակին և ասաց ինձ իր կոպիտ ձայնով. — Դե, ինչ կասես այս հաստագլուխ տղայի մասին: Իսկ Ստրադին, ինչպես մի մեծ հավատարիմ շուն, կկոցում էր աչքերը հոր կոպիտ փաղաքշանքներից: Չգիտեմ ինչու` ես չէի համարձակվում հիմարություններ անել նրա ներկայությամբ, և ինձ համար տարօրինակ էր, որ Ստրադին ընդամենը մեկ տարով է մեծ ինձնից: Իսկ բաժանվելիս, երբ նա իր սովորական խոժոռ դեմքով ասաց` ցտեսություն, ես քիչ մնաց պատասխանեի. <<Մնաք բարով, սինյոր>>: Երբ տուն վերադարձա, հայրիկիս ասացի. — Չեմ հասկանում, Ստրադին ոչ որևէ հատուկ տաղանդ ունի, ոչ բարեկիրթ վարվելաձև և համարյա ծիծաղելի տեսք ունի, այդուհանդերձ ես ինձ ցածր եմ զգում նրանից: — Դա այն պատճառով է, — ասաց հայրս, — որ նա հաստատակամ տղա է: — Միասին անցկացրած այդ մեկ ժամվա ընթացքում, — շարունակեցի ես, — նա հիսուն բառ էլ չասաց, ցույց չտվեց ոչ մի խաղալիք, ոչ մի անգամ չծիծաղեց, բայց այդ ամենով հանդերձ` ինձ նրա հետ հետաքրքիր էր: — Որովհետև դու հարգում ես նրան, — պատասխանեց հայրս:
Առաջադրանքներ`
1.Գիրքն ի°նչ դեր ունի քո կյանքում։ Գիրքը իմ կյանքում ունի մեծ դեր:Ես շատ եմ սիրում գիրք կարդալ:Գրքերից կյանքում շատ ու շատ բաներ ենք սովորում:
2.Ինչպե°ս ես գրքեր ընտրում, կարդացածդ գրքերից ստացած խորհուրդներին հետևո°ւմ ես։ Ես հիմնականում կարդում եմ Ռոալդ Դալի գրքերը:Այո,ես հետևում եմ խորուրդներին,իսկ գիրք ընտրելիս,ընտրում եմ արկաային գրքերը:
3. Ստեղծագործի’ր ,, Իմ ընկեր գիրքը,, վերնագրով։ <<Իմ ընկեր գիրքը>>: Ես առաջին դասարանում երբ սովորեցինք տառերը, կարդացել եմ շատ գրքեր:Սկզբում կարդացել եմ Qառյակներ,հետո տարբեր Հեքիաթներ,Արկածային գրքեր:Իմ առաջին արկածային գիրքը դա եղել է Ալիսան հրաշքների աշխարհում գիրքը,որը գրել է Լուիս Քերոլը:Ես շատ էի սիրել այդ գիրքը,որ ուր գնում էի իմ հետ տանում էի տատիկի տուն, հյուր գնալիս հետս տանում էի:Ալիսան Հրաշքների աշխարհում գիրքը դարձել էր <<Իմ ընկեր գիրքը>>:Նրանից հետո շատ գրքեր եմ կարդացել, որոնք ավելի հետաքրքիր էին,բայց միևնույնն է Ալիսա հրաշքների աշխարհում գիրքը մնում է և կմնա <<Իմ ընկեր գիրքը>>,որովհետև նա առաջին արկածային և բովանդակալից,կերպարներով լի գիրք էր:
