Առաջադրանքներ

1․ Պատմվածքի համար ավարտ մտածեք։
Մեկ էլ հանկարծ տեսանք,որ Ջեկոն գնացքի ետևից վազելով գալիս է:Երբ տատիկը տեսավ շատ ուրախացավ:Նա անընդհատ կանչում էր .-Արագ Ջեկո,արագ:Այս ամենը տեսնելով մենք շատ հուզվեցինք և շատ խնդրեցինք կոնդուկտորին,որ նա բացառություն անի և շանը թողնի վագոն:
Նա լսեց մեզ և կանգնեցրեց գնացքը:Տատիկը և Ջեկոն անչափ ուրախ էին:

2․ Ստեղծված իրավիճակում ո՞վ էր մեղավոր։ Պատասխանը պատճառաբանեք։
Այս իրավիճակում մեղավոր էր տատիկը,նա գիտեր որ վագոն շուն տանել չի կարելի,բայց թաքուն տարել էր:

3․ Նկարագրեք Ջեկոյին։
Ջեկոն փոքրիկ,սպիտակ մազերով փափլիկ շնիկ էր:

4․ Սևով ընդգծված նախադասությունները դուրս գրեք և կարմիրով նշեք այդ նախադասությունների ենթական և ստորոգյալը։
Մի անգամ աշնանը ես մի ուրախ ճանապարհորդություն կատարեցի դեպի Երևան։ 

Պառավը նստեց , զամբյուղը դրեց ոտների տակ ու փեշերով ծածկեց խնամքով. հետո գրպանից մի գիրք հանեց, ակնոցը դրեց  աչքերին ու սկսեց կարդալ։

Մեր կուպեի ճամփորդները զարմացած իրար նայեցին:

Ճամփորդները եկան հավաքվեցին հաչոցի վրա:

Բարկացած կոնդուկտորը կռացավ և վախվխելով զամբյուղը բաց արավ.

Դուրս նետվելով` նա մի ակնթարթ իր խոշոր, սև աչքերով նայեց անծանոթ դեմքերին և, պառավին նկատելով, թռավ նրա գոգը։

5․ Տեքստից դուրս գրեք 10 բայ և գրեք դրաց դեմքը, թիվը, ժամանակը։
կատարեցի-1-ին դեմք, եզակի, անցյալ
նստեց-3-րդ դեմք,եզակի, անցյալ
սկսեց-3-րդ դեմք,եզակի, անցյալ
մտածեցի-1-ին դեմք, եզակի, անցյալ
նայեցին-3-րդ դեմք,հոգնակի, անցյալ
կռացավ-3-րդ դեմք,եզակի, անցյալ
բաց արավ-3-րդ դեմք,եզակի, անցյալ
տվեց-3-րդ դեմք,եզակի, անցյալ
Թռավ-3-րդ դեմք,եզակի, անցյալ
անցավ-3-րդ դեմք,եզակի, անցյալ

Բարդ նախադասություն

348. Ա ևԲ խմբերի նախադասությունները համեմատի՛ր: Յուրաքանչյուր նախադասության մեջ քանի՞ ստորոգյալ կա:

            Ա. Հին ժամանակներում առագաստանավը շատ կարևոր փոխադրամիջոց էր       համարվում:
            1862 թվականին առագաստանավերով մրցելու կանոններ մշակվեցին:
            Նրան շատ է հետաքրքրում առագաստանավային սպորտը:
            Արդեն տասնվեցերորդ դարում գեղասահքի սիրահարներ կային Հոլանդիայում:
            Բ. Հին ժամանակներում առագաստանավը շատ կարևոր փոխադրամիջոց էր       համարվում, իսկ այսօր նա միայն սպորտում է գործածվում:
            1862 թվականին առագաստանավերով մրցելու կանոններ մշակվեցին, իսկ             դրանից առաջ մրցող մարզիկներն ուղղակի պայմանավորվում էին:
            Նրան շատ է հետաքրքրում առագաստանավային սպորտը, որը հրապուրում է     ծովի, երկնքի ու համարձակության բոլոր սիրահարներին:
            Արդեն տասնվեցերորդ դարում գեղասահքի սիրահարներ կային Հոլանդիայում,   որտեղ մշակվել է այսօրվա գեղասահքի տեխնիկան:
Ա. խմբում պարզ և ընդարձակ նախադասություններ են, իսկ Բ. խմբում բարդ նախադասություններ են,դա նրանց տարբերությունն է:

349. Նախադասություններն ավարտի՛ր: Առաջադրանքը հնարավո՞ր է կատարել՝ առանց ստորոգյալ ավելացնելու:

            Աքլորներն իրար բզկտում էին, որովհետև … կռվել էին.:
            Սարսափելի փոթորկից նավը շուռ կգար, եթե .չունենայինք գերազանց նավապետ:
            Փողոցում երեխաներից բացի մարդ չկար, ուրեմն …ամառ է:
            Փողոցում երեխաներից բացի մարդ չկար, իսկ …մարդիկ տանն էին:
            Քանդակագործը գիշեր ու զօր աշխատում էր, երբ պատվեր էր կատարում:
            Լավ եղանակին այնտեղ էի տանում շնիկիս, որ ….նա ուրախանա:

350. Ա ևԲ խմբերի նախադասությունները համեմատի՛ր: Ի՞նչ տարբերություն կա:

            Ա. Քամին կամակոր տարերք է: Մարդիկ նրա էներգիան էլ են օգտագործում:
            Բնության քանդակագործներից մեկն էլ քամին է: Նա անդուլ աշխատում է            փոխել Երկրի դեմքը:
            Այնտեղ չոր ու մերկ հող կա: Քամին փոշու զանգվածներ է օդ հանում:
            Բ. Քամին կամակոր տարերք է, բայց մարդիկ նրա էներգիան էլ են օգտագործում:
            Բնության քանդակագործներից մեկն էլ քամին է, որը անդուլ աշխատում է            փոխել Երկրի դեմքը:
            Քամին փոշու զանգվածներ է օդ հանում այնտեղ, որտեղ չոր ու մերկ հող կա:

351. Ինքդ անուններ գտի՛ր և տրված նախադասությունը լրացրո՛ւ:

            Նախորդ վարժության Ա խմբում .պարզ և ընդարձակ .. նախադասություններ են, որովհետև …: Բ        խմբում … նախադասություններ են, որովհետև ….:

352. Նախադասություններն ավարտի՛ր: Գտի՛ր ստացված նախադասությունների արտահայտած մտքերի տարբերության պատճառը:

            Նա ամեն առավոտ վազում է, որ …մարզվի.:
            Նա ամեն առավոտ վազում է, որպեսզի .նիհարի…:
            Նա ամեն առավոտ վազում է, չնայած .մարզված է…:
            Նա ամեն առավոտ վազում է, իսկ …ես ոչ..:
            Նա ամեն առավոտ չի վազում, այլ …քայլում է.:

353. Նախադասություններն ավարտի՛ր: Ինչո՞վ են տարբերվում ավարտները:

            Մի մարդ շուկայից ոչ թե ձեռնասուն կաքավ գնեց, այլ …հավ:…
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որպեսզի …եփի;..
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որովհետև …ուզում էր ուտեր:…
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որը …վատն էր:
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որին եփեց:
            Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, երբ տեսավ:
           

Կոչական

341. Նախադասության րնդգծված բառերը հանի՛ր: Ի՞նչ է փոխվում (նախադասության արտահայտած միտք, ինչ–որ տեղեկություն, բառերի դասավորություն, այլ բառեր և այլն): Ի՞նչ կանվանես ընդգծված բառերը:

            Դավի՛թ, շախմատի առաջին գիրքը տասնհինգերորդ դարում է գրվել՝         Իսպանիայի թագաժառանգի համար:
            Այդ օրվանից մինչև այսօր, երեխանե՛ր, շախմատի բազմաթիվ գրքեր են     հրատարակվել (ավելի քան հիսուն հազար անուն):
            Դու ամեն ինչ գիտե՞ս ֆուտբոլի մասին, ֆուտբոլի՛ստ:
            Ֆուտբոլիստների շապիկների վրա, Վահե՛, 1937 թվականին են առաջին անգամ   համարներ գրել:
            Ֆուտբոլիստներին պե՞տք են այդ համարները, Սամվե՛լ:
            Համարները, փոքրի՛կ, գրում են, որ հանդիսատեսներն ավելի լավ     կողմնորոշվեն:

Շախմատի առաջին գիրքը տասնհինգերորդ դարում է գրվել՝         Իսպանիայի թագաժառանգի համար:
            Այդ օրվանից մինչև այսօր, շախմատի բազմաթիվ գրքեր են     հրատարակվել (ավելի քան հիսուն հազար անուն):
            Դու ամեն ինչ գիտե՞ս ֆուտբոլի մասին,:
            Ֆուտբոլիստների շապիկների վրա, 1937 թվականին են առաջին անգամ   համարներ գրել:
            Ֆուտբոլիստներին պե՞տք են այդ համարները,լ:
            Համարները, գրում են, որ հանդիսատեսներն ավելի լավ     կողմնորոշվեն:
Փոխվում է նախադասության ինչ որ տեղեկություն,արտահայտած միտքը:

342. Նախադասության ընդգծված բառերն ի՞նչ են ցույց տալիս: Նախադասությունների կետադրությանն ուշադրություն դարձրո՛ւ և փորձի՛ր բացատրել:

            Եղիշե՛, այդ նամակն ինձ կտա՞ս կարդալու:
            Հասմի՛կ, այս երկտողից.բացի ուրիշ բան չի՞ գրել:
            Պետք է արտասանե՞ս, Նվա՛րդ:
            Ո՞ւմ ես փնտրում այդպես, Արսե՛ն:
            Գնանք, Խորե՛ն, քեզ ծանոթացնեմ Չարենցի հետ:
            Բանաստեղծությունդ, սիրելի՛ս, անհաջող է ստացվել:
Ընդգծված բառերը ցույց են տալիս թե ում է ուղղված միտքը և նրանք կոչականներ են:

343. Ընդգծված բառերը կոչականներ են: Այդ անունը բացատրի՛ր:
Կոչակաները նշանակում են ինչ,որ մեկին կոչում ես ,ինչ որ մեկին ես դիմում:

344. Կետերի փոխարեն կոչականներ գրի՛ր:

            .Եվա՛.., դինոզավրերն ինչո՞ւ են ոչնչացել:
            ..Արշի՛., դու քայլող մեքենա տեսե՞լ ես:
            Նա իսկապե՞ս իր բնակարանը գազանանոցի է վերածել, ..Լանա՛.:
            Մարդն ինչքա՞ն ժամանակ կարող է դիմանալ առանց խմելու, ..Արևի՛կ.:
            Գիտե՞ս, Ալիսա՛…, ռոբոտներին էլ է օդ պետք:
            Ի՜նչ ասես չես մտածի, .Արինա՛.. հիմա էլ որոշել ես նոր տեսակի ծաղի՞կ աճեցնել:

345. Ա և Բ խմբերի նախադասություններում ընդգծված կոչականները համեմատի՛ր և տարբերությունների մասին գրի՛ր:

Ա. Եղբա՛յր, էսպես էլ բա՞ն կլինի:
Բ. Ա՛յ եղբայր, էսպես էլ բա՞ն կլինի:
Ա. Եվ դու խուսափո՞ւմ ես հարցի պատասխանը փնտրելուց, փիլիսոփա՛:
Բ. Եվ դու խուսափո՞ւմ ես հարցի պատասխանը փնտրելուց, իմսատո՛ւն     փիլիսոփա:
Ա. Լավ կլիներ, չէ՞, որ փչովի մեքենա ունենայինք, գյուտարա՛ր, ավտոտնակ էլ     պետք չէր լինի:
Բ. Լավ կլիներ, չէ՞, որ փչովի մեքենա ունենայինք, պարո՛ն գյուտարար,      ավտոտնակ էլ պետք չէր լինի:

Ա խմբի բառերը ուղղված են ինչ որ մեկին,իսկ Բ խմբին բառերը ուղղված են կոնկրետ մեկին և բառակապակցություններ են:

346. Ընդգծված կոչականները բառակապակցություններ դարձրո՛ւ (լրացումներ ավելացրո՛ւ) և փոխի՛ր շեշտի տեղը:

            Օրինակ՝
Կարծես թե արդեն ամեն ինչ հասկանալի է, Անահի՛տ: – Կարծես թե արդեն ամեն ինչ հասկանալի է, բարի՛ Անահիտ:

            Տղա՛, քեզ թվում է ֆուտբոլի մասին ամեն ինչ գիտե՞ս:
Մե՛ծ տղա, քեզ թվում է ֆուտբոլի մասին ամեն ինչ գիտե՞ս:
            Փոքրի՛կ, լեզուներ սովորելը շատ հետաքրքիր է:
Սիրու՛ն, փոքրիկ լեզուներ սովորելը շատ հետաքրքիր է:
            Ինձ այս նկարի ստեղծման մասին կպատմե՞ս, նկարի՛չ:
           Ինձ այս նկարի ստեղծման մասին կպատմե՞ս,լա՛վ, նկարիշ:
            Շանդ պահի՛ր,. որ մոտ գամ, հովի՛վ.
          Շանդ պահի՛ր,. որ մոտ գամ,պահապա՛ն, հովիվ.
            Գիտե՞ս, ճամփո՛րդ, այդ կողմով գնալ չարժե, ոչ մի հետաքրքիր բան չկա:
Գիտե՞ս, հետաքրքրասե՛ր ճամփո՛րդ, այդ կողմով գնալ չարժե, ոչ մի հետաքրքիր բան չկա:
            Իզուր չէիք եկել, երեխանե՛ր, երեկոն լավ անցավ:
Իզուր չէիք եկել,սիրելի՛ երեխանե՛ր, երեկոն լավ անցավ:

347 Նախադասություններ կազմի՛ր՝ տրված բառերն ու բառակապակցությունները գործածելով որպես կոչականներ:

            Բարի՛ մարդիկ, հարգելի՛ ծնողներ, ի՛մ հեռատես ընկեր, անտառի՛ ծառեր, ա՛յ      կամակոր աղջիկ:
Բարի՛ մարդիկ,այս ճանապարհով մի գնացեք,քանդված է:
Հարգելի՛ ծնողներ,հրավիրում եմ ձեզ իմ համերգին:
Ի՛մ հեռատես ընկերներ,ամեն ինչ լավ կլինի:
Անտառի՛ ծառեր,այս տարի դուք շատ կանաչ էք:
Ա՛յ կամակոր աղջիկ,դու այսօր քեզ շատ վատ պահեցիր:

Ուշադիր կարդա ընդգծիր այն հատվածները, որոնք արդեն դու գիտեիր, չմացածդ սովորիր։

Նախադասությունն արտահայտվում է բառով կամ բառերի կապակցությամբ և ավարտուն միտք է հաղորդում: Նախադասությունն ավարտվում է վերջակետով:
Նախադասության գլխավոր անդամներն են ենթական և ստորոգյալը: Ենթական պատասխանում է ո՞վ, ովքե՞ր, ի՞նչ(ը), ինչե՞ր(ը) հարցերին: Դա այն առարկան է, որին ստորոգյալի միջոցով որևէ հատկանիշ է վերագրվում: Ստորոգյալը ցույց է տալիս հատկանիշ և այն վերագրում (ստորոգում) է ենթակային: Պատասխանում է ի՞նչ է անում, ի՞նչ է լինում, ի՞նչ արեց, ի՞նչ եղավ, ո՞վ է, ի՞նչ է ինչպիսի՞ն է և նման այլ հարցերի:
Պարզ համառոտ նախադասությունը կազմված է միայն գլխավոր անդամից կամ անդամներից:
Պարզ ընդարձակ նախադասությունը կազմված է գլխավոր անդամներից (անդամից) և նրանց միտքը լրացնող այլ անդամներից (լրացումներից):
Նախադասության բազմակի անդամները (նույն անդամի հետ կապված, նույն հարցին պատասխանող անդամները) իրարից տրոհվում են ստորակետով, իրար միանում են ու, և, կամ, նաև, և՛… և՛, թե՛… թե՛, կա՛մ… կա՛մ, ո՛չ… ո՛չ և նման բառերով (շաղկապներով):
Կոչականը այն անձը կամ առարկան է, որին դիմում է խոսողը: Կոչականի վրա դրվում է շեշտ: Եթե կոչականը լրացում ունի, շեշտն անցնում է լրացման վրա: Կոչականն իր լրացումներով նախադասության մյուս անդամներից տրոհվում է ստորակետով:

Ответьте на вопросы.

1. Где находится Ереван?
    Он находится в Араратской долине.
   2. Какие реки протекают через Ереван?
   Через город протекают реки Раздан и Гетар.
   3. Какие горы видны вдали?
   Вдали видны Арарат и Арагац.
   4. Какие в Ереване улицы, проспекты, площади?
   В Ереване очень красивые улицы и проспекты, парки и площади.
2. Что осматривают гости столицы?
   Гости города с интересом осматривают его новые улицы, театры и стадионы, восхищаются его древними памятниками, музеями и картинными галереями.
   6. Сколько лет Еревану?
   Ему около трёх тысяч лет. 

Продолжите ряд однокоренными словами, используя данные ниже слова.
Составьте 3-4 предложения.
Родина, род, родной, родиться, родня. Сила, силный.
Город, городской, городок. Забота, заботливый, заботиться.
Слова для справок: городок, родной, родиться, родня, сильный, городской, заботиться, заботливый, рождение.

Допишите предложения по образцу:
Образец: Армен живёт в Ереване. Ереван – столица Армении.

1. Коля живёт в Москве. Москва – столица России . 2. Жан живёт в Париже. Париж – столица Франции. 4. Джон живёт в Лондоне. Лондон – столица Англии.
   Скажите, почему слова Ереван, Россия, Коля, Армен пишутся с большой
   буквы?

Имена людей, клички животных, названия стран, городов, деревень, гор и долин, рек и озёр пишутся с большой буквы: Армения, Арарат, Раздан, Севан, Карен, Таня, Тузик, Мурка.

Угадайте, какие буквы пропущены в данных словах. Запишите слова, которые пишутся с большой буквы.
Вардан, река, Раздан, Озеро, Среван, Степанакерт, Гюмри, Горис, проспект, Даша, город, дерево, Армения.

Ответьте на вопросы.

1. Как тебя зовут?
   Меня зовут Ева.
   2. Где ты живёшь?
   Я живу в Ереване.
   Как называется твой родной город или село?
   Мой родной город – Ереван.
   3. Кто твой любимый писатель?
   Мой любимый писатель Роалд Дал.

Вставь пропущенные слова.
Ереван много веков играл важную роль в жизни Армении. Он находиться в Араратской долине. Через город протекают реки Раздан и Гетар. Вдали видны Арарат и Арагац. Туристы оссматривают наш древний город, проспекают его памятниками.
Слова для справок: находится, протекают, играл, видны, осматривают

Составьте и запишите словосочетания со словом родной.
край (какой?) – страна (какая?) – родной, родная.
язык (какой?) – земля (какая?) – родной, родная.
город (какой?) – деревня (какая?) –родной, родная.
дом (какой?) – сторона (какая?) –родной, родная.
село (какое?) – столица (какая?) –родное, родная

1.Прочитайте текст. Подумайте и скажите, когда происходит действие? Выпишите сочетания и поставьте вопрос. Образец: Мурка любит (что делает?)

Моя Мурка очень странная кошка. Мурка любит сладкий мёд. Мама стоит у окна и наблюдает за ней. Мурка греется на солнце. Вдруг кошка чует запах мёда. Мурка открывает зелёные глаза и идёт к улью. Сластёна суёт мордочку в улей. И вдруг раздаётся громкий кошачий бежит в кусты. А за ней летят пчёлы.

Странная кошка. (какая ?)

Сладкий мёд. – (какой ?)

Мурка греется. – (что делает ?)

Чует запах. – (что делает ?)

Зелёные глаза – (какие ?)

2.Перепишите текст, заменяя форму множественного числа существительного СЛОНЫ на форму единственного числа.

 Слоны — умные животные. Их учат, и они делают всякую работу: брёвна таскают, землю копают, воду носят. Они даже гулять с детьми ходят и смотрят, чтобы детей никто не обидел.

Слон – умное животное. Его учат, и он выполняет всякую работу: носит бревно, копает землю, носит воду. Он даже гуляет с их ребенком и следит, чтобы никто не причинил ему вреда.

3.Прочитайте. В каждом ряду найдите четвёртый лишнее слово и подчеркните его.

1. молчу, кричу, стоять, рисую; 2. обещаешь, стучишь, кричишь, видит; 3. звенит, свистит, говорю, мешает; 1. читают, удивляет, идут, плачут.

4.Прочитайте текст. Определите, когда происходило действие. Выпишите слова, которые отвечают н вопрос что делал? Задайте к ним вопросы. Образец: улыбался (что делал?)

Улыбался весёлый апрель. В лесу и в поле всё гудело, прыгало, жужжало. От шума проснулся подснежник. Он встал на тонкую ножку. Красивым был первый весенний цветок! Солнце взглянуло на землю и растопило лёд. Отовсюду побежали весёлые ручейки.

Гудело, прыгало, жужжало. – (что делало?)

Проснулся. – (что сделал?)

Встал. – (что сделал?)

Взглянуло – (что сделало?)

Растопило – (что сделало?)

5.Впишите окончания глаголов. Устно определите время глаголов.

Наступила ранняя весна. Весело засияло солнце. Проснулся дремучий лес. Птички свили гнёзда. Белка выбрала высокое дерево и сделала из листьев и травки тёплый домик. Скоро у белки появилась семья — маленькие слепые бельчата.

Երկրագնդի վրա կենդանի օրգանիզմներից են բույսերը և կենդանինե­րը: Բացի դրանցից՝ կան փոքր, մանր օրգանիզմներ՝ մանրէներ, որոնց մեծ մասը բակտերիաներն են: Կան նաև սնկեր: Բակտերիաները և սնկերը տարածված են գրեթե ամենուրեք՝ մյուս կենդանի օրգանիզմների հետ կազմելով կենսոլորտը:

Բակտերիաներ: Մանրէներն այնքան փոքր են, որ անզեն աչքով տե­սանելի չեն: Դրանք տեսանելի են դառնում միայն խոշորացնող սարքերի օգնությամբ: Հոլանդացի վարպետ և բնագետ Անտոնի վան Լևենհուկը, այդպիսի մի պարզ սարք ստեղծելով, բացահայտեց մանրէները: Մանրէների մի մեծ մասը բակտերիաներն են: Դրանք պարզունակ միաբջիջ օրգանիզմներ են, որոնք սնվում, շարժվում, կիսվում և բազմանում են, օժտված են նաև այլ հատկություններով:

Բակտերիաները տարբեր ձևի են՝ ցուպիկաձև, գնդաձև, ստորակետաձև, պարուրաձև և այլն: Այդ ձևն ապահովվում է որոշա­կի լավ արտահայտված արտաքին կառույցով, որը շրջապատում է բակ­տերիան: Նման կառույցը նաև պաշտպանում է բակտերիան միջավայրի տարբեր անբարենպաստ գործոններից, օրինակ՝ սուր առարկաներից, բարձր ջերմաստիճանից կամ ճնշումից, քիմիական տարբեր նյութերից: Բակտերիաները շատ կայուն են:

Բակտերիաների միջև կան նաև գույնի, չափսի և այլ տար­բերություններ: Բակտերիաների մեծ մասն անգույն է:

Բակտերիաներն ունեն սնման տարբեր եղանակներ. մի դեպքում իրենք են առաջացնում օրգանա­կան նյութեր, մյուսում՝ օգտվում են պատրաստի նյութերից: Հո­ղում բակտերիաները շատ են (1 գրամ հողում կարող են գտնվել միլիոնավոր բակտե­րիաներ):

Բակտերիաների առանձնահատկություններից է արագ կիսումը, որի հաշվին նրանց թվաքանակր մեծ է:

Բակտերիաների մի մասը մեծ օգուտ է տալիս բնությանը: Դրանք նպաստում են որոշ բույսերի աճին և զարգացմանը, կենդանիների և մար­դու սննդառությանը։ Սակայն բակտերիաների մյուս մասը փչացնում է տարբեր պիտանի առարկաներ, բույսերում, կենդանիներում և մարդու օր­գանիզմում առաջացնում տարբեր հիվանդություններ: Այդ բակտերիանե­րը վնասակար են:

Բակտերիաների մասին գիտությունը ընդգրկված է մանրէաբանութ­յունում:

Սնկեր: Սնկերն ավելի մեծ չափերի են հասնում, քան բակտերիաները: Ունեն տարբեր ձևեր: Սնկերի մեծ մասը բազմաբջիջ է: Սնկերի մարմինը կազմված է թելերից: Որոշ սնկերում տարբերում են նաև գլխիկ և ոտիկ: Դրանք գլխարկավոր սնկեր են։

Սնկերը ևս ունեն լավ արտահայտված արտաքին կառույց, սնվում են, շնչում, բազմանում, օժտված են կենդանի օրգանիզմների այլ հատկու­թյուններով: Նրանք ունեն շատ նմանություններ բույսերի և կենդանիների հետ: Սնկերը սնվում են պատրաստի օրգանական նյութերով:

Սնկերը մեծ դեր են կատարում բնության մեջ: Սնկերի մի մասն ապ­րում է ծառերի տակ, ծառերի արմատներին մոտ և փոխազդում նրանց հետ՝ տալով և ստանալով պիտանի նյութեր, օգնելով մեկր մյուսի աճին և զարգացմանը: Դա օգտակար կապ է:

Գլխարկավոր սնկերի թվում կան ուտելի սնկեր: Դրանցից են սպիտակ սունկը, կեչասունկը, յուղասունկը, շամպինիոնը, աղվեսասունկը:

Սակայն կան այնպիսիները, որոնք թունավոր են և վնաս են հասցնում բույսերին և կենդանիներին, մարդուն: Որոշ սնկեր հարուցում են նաև տար­բեր հիվանդություններ:

Սնկերի մասին գիտությունն անվանվում է սնկաբանություն:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ գիտեք բակտերիաների և սնկերի մասին: Ի՞նչ օրգանիզմներ են դրանք:
   Երկրագնդի վրա,բացի կենդանիներից և բույսերից կան փոքր, մանր օրգանիզմներ՝ մանրէներ, որոնց մեծ մասը բակտերիաներն են: Կան նաև սնկեր: Բակտերիաները և սնկերը տարածված են գրեթե ամենուրեք՝ մյուս կենդանի օրգանիզմների հետ կազմելով կենսոլորտը:Նրանք միաբջիջ օրգանիզմներ են:
   Սնկերն ավելի մեծ չափերի են հասնում, քան բակտերիաները: Ունեն տարբեր ձևեր: Սնկերի մեծ մասը բազմաբջիջ է: Սնկերի մարմինը կազմված է թելերից: Որոշ սնկերում տարբերում են նաև գլխիկ և ոտիկ: Դրանք գլխարկավոր սնկեր են։Սնկերը ևս ունեն լավ արտահայտված արտաքին կառույց, սնվում են, շնչում, բազմանում, օժտված են կենդանի օրգանիզմների այլ հատկու­թյուններով: Նրանք ունեն շատ նմանություններ բույսերի և կենդանիների հետ: Սնկերը սնվում են պատրաստի օրգանական նյութերով:
   
2. Ո՞վ է բացահայտել բակտերիաները, ի՞նչ սարքի օգնությամբ:
   Բակտերիաները բացահայտել է Հոլանդացի վարպետ և բնագետ Անտոնի վան Լևենհուկը,մանրադիտակ սարքի օգնությամբ:
3. Ինչի՞ հաշվին են բակտերիաները պաշտպանվում միջավայրի անբենպաստ գործոններից:
   Բակտերիաները տարբեր ձևի են՝ ցուպիկաձև, գնդաձև, ստորակետաձև, պարուրաձև և այլն: Այդ ձևն ապահովվում է որոշա­կի լավ արտահայտված արտաքին կառույցով, որը շրջապատում է բակ­տերիան: Նման կառույցը նաև պաշտպանում է բակտերիան միջավայրի տարբեր անբարենպաստ գործոններից, օրինակ՝ սուր առարկաներից, բարձր ջերմաստիճանից կամ ճնշումից, քիմիական տարբեր նյութերից: Բակտերիաները շատ կայուն են:
4. Բակտերիաների սնման ի՞նչ եղանակներ գիտեք:
   Բակտերիաներն ունեն սնման տարբեր եղանակներ. մի դեպքում իրենք են առաջացնում օրգանա­կան նյութեր, մյուսում՝ օգտվում են պատրաստի նյութերից:
5. Ինչո՞ւմն է բակտերիաների դերը բնության մեջ և մարդու կյանքում:
   Բակտերիաների մի մասը մեծ օգուտ է տալիս բնությանը: Դրանք նպաստում են որոշ բույսերի աճին և զարգացմանը, կենդանիների և մար­դու սննդառությանը։ Սակայն բակտերիաների մյուս մասը փչացնում է տարբեր պիտանի առարկաներ, բույսերում, կենդանիներում և մարդու օր­գանիզմում առաջացնում տարբեր հիվանդություններ: Այդ բակտերիանե­րը վնասակար են:
   
6. Ի՞նչ գիտեք սնկերի և ծառերի փոխադարձ կապի մասին:
   Սնկերը մեծ դեր են կատարում բնության մեջ: Սնկերի մի մասն ապ­րում է ծառերի տակ, ծառերի արմատներին մոտ և փոխազդում նրանց հետ՝ տալով և ստանալով պիտանի նյութեր, օգնելով մեկր մյուսի աճին և զարգացմանը: Դա օգտակար կապ է:
7. Որո՞նք են ուտելի սնկերը: Իսկ որո՞նք են թունավոր:
   Գլխարկավոր սնկերի թվում կան ուտելի սնկեր: Դրանցից են սպիտակ սունկը, կեչասունկը, յուղասունկը, շամպինիոնը, աղվեսասունկը:Սակայն կան այնպիսիները, որոնք թունավոր են և վնաս են հասցնում բույսերին և կենդանիներին, մարդուն: Որոշ սնկեր հարուցում են նաև տար­բեր հիվանդություններ:
   
8. Հետաքրքրվեք բակտերիաներով և սնկերով հարուցված հիվանդութ­յունների և դրանք կանխարգելելու միջոցառումների մասին:
9. Հիվանդածին բակտերիաներ կա­րող են տարածվել բերանում, հան­գեցնել բորբոքման: Այդ պատճա­ռով խորհուրդ է տրվում ամեն օր մաքրել ատամները: Ին­չո՞ւ, փորձեք հասկանալ և բացատ­րել:
   Երբ հիվանդածին բակտերիաները հավաքվում են բերանի խոռոչում,այնտեղ իրենց համար լավ միջավայր է:Սննդի հետ,ջուր խմելուց կարող են ներթափանցել մեր օրգանիզմ և տարբեր հիվանդությունների պատճառ դառնալ:Դրա համար խորհուրդ է տրվում միշտ մագուր պահել բերանի խոռոչը,անընդհատ լվանալ ատամները: