Ֆրանսիայի գումառները (վարչական բաժանման միավորները) պատմականորեն կազմել են մի քանի տարբեր մակարդակներ։ Ընդհանուր առմամբ, Ֆրանսիան բաժանված է մի քանի վարչական տարածքների, որոնք ներառում են դեկոններ, շրջաններ, կոմուններ և այլն։

Ներկայում Ֆրանսիան բաժանվում է հետևյալ վարչական միավորներով.

1. Բառաբառ (Region): Ֆրանսիան կազմված է 18 ռեգիոններից (այդ թվում 5 օվկիանոսում գտնվող ռեգիոններ՝ նմանապես համարվում են նաև տարածքային միավորներ)։
2. Շրջաններ (Département): Ֆրանսիայի տարածքը բաժանված է 101 դեպարտամենտների (առաջին հերթին 95 մայրցամաքային տարածքում և 6 օվկիանոսային)։
3. Կոմուններ (Commune): Դեպարտամենտներն իրենց հերթին բաժանվում են կոմունների, որոնք փոքր տարածքային միավորներ են՝ համալիրված հասարակական կառույցներով։
   

Исторически административные единицы Франции включали несколько разных уровней. В целом, Франция делится на несколько административных территорий, включающих регионы, департаменты, коммуны и другие.

В настоящее время Франция делится на следующие административные единицы:

1. Регионы (Région): Франция состоит из 18 регионов (включая 5 регионов в океанах, которые также считаются территориальными единицами).
2. Департаменты (Département): Территория Франции разделена на 101 департамент (из которых 95 находятся на материке, а 6 — в океанах).
3. Коммуны (Commune): Департаменты, в свою очередь, делятся на коммуны, которые являются более мелкими территориальными единицами с собственными органами управления.
   

Մի օր երկու ընկերներ վիճեցին, և մեկը թուլացավ մյուսին։ Վերջինը՝ ցավ զգալով, բայց ոչինչ չասելով, գրեց ավազում․

— Այսօր իմ լավագույն ընկերն ինձ թուլացավ։

Նրանք շարունակեցին իրենց ճանապարհը և գտան օազիս, որի աղբյուրում որոշեցին լողալ։ Այն, ով թուլացավ, սկսեց խեղդվել, բայց նրա ընկերը փրկեց նրան։ Երբ նա ուշքի եկավ, նա գրեց քարում՝ «Այսօր իմ լավագույն ընկերն ինձ փրկեց կյանքս»։

Թուլացողը, ով նաև փրկեց ընկերոջ կյանքը, հարցրեց նրան․

— Երբ ես քեզ վիրավորեցի, դու գրել էիր ավազում, իսկ հիմա գրում ես քարում։ Ինչու՞։

Ընկերն արձագանքեց․

— Երբ ինչ-որ մեկը մեզ վիրավորում է, մենք պետք է դա գրենք ավազում, որպեսզի քամիները կարողանան մաքրել դա։ Բայց երբ ինչ-որ մեկը լավ բան է անում, մենք պետք է այն գրվի քարում, որպեսզի ոչ մի քամի չկարողանա դա ջնջել։

21. Մեկ տառ փոխելով՝ տրված բառերից նոր բառե՛ր ստացիր:

Օրինակ՝ որդ-արդ (հիմա), երդ, որբ, որթ, որձ, որմ (պատ), որջ, որս:

Հորդ – հորթ
հարդ – դարդ, վարդ
Ուղտ – աղտ
Աղտ – ուղտ
Գիրք – միրգ

22. Տրված բառերից նորե՛րը կազմիր՝ակ, իկ, ուկ մասնիկներով (ածանցնելով): Այդ ածանցներն ի՞նչ իմաստ են տալիս.

Ա) Աստղ, արկղ, թիթեռ, թերթ, հայր, մայր, տատ, պապ, քաղցր, անուշ:
Աստղիկ, արկղիկ, թիթեռնիկ, թերթիկ, հայրիկ, մայրիկ, տատիկ, պապիկ, Անուշիկ

Բ) Գետ, նավ, դուռ (ն), թռչուն, որդի:
Գետակ, նավակ, դռնակ, թռչնակ, որդյակ

Գ) Խոզ, տաք, գառ(ն), հարս (ն):
խոզուկ, տաքուկ, գառնուկ, հարսնուկ
Այս մասնիկները դարնում են ավելի թոքր։

23. Նախադասություններն ավարտի՛ր:

Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին, բայց վերջինս համառ էր։

Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին, թեև գիտեր, որ դա գրեթե անհնար է։

Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին․ որը արդեն գուշակել էր աղվեսի մտքերը։

Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին, որին ուզում էր ուտել։

Քաղցած աղվեսը համոզում էր աքլորին, որից համեղ նախաճաշ կստացվեր։

Քաղցած աղվեսը աքլորին  համոզում էր, որովհետև նա շատ քաղցած էր։

Քաղցած աղվեսը աքլորին  համոզում էր, երբ լույսը նոր էր բացվել։

Քաղցած աղվեսը աքլորին  համոզում էր, որ գնար իր հետ։

Քաղցած աղվեսը աքլորին  համոզում էր, չնայած աքլորն արդեն հեռվում էր։

24. Հարցերին պատասխանելով՝ դպրոցական հինգերորդ տարվա մասին գրավոր պատմի՛ր:

Ա) Ի՞նչ նորույթուն կա ձեր դասարանում (աշակերտների թիվը նո՞ւյնն է. Նույն տեղո՞ւմ եք դաս անում և այլն):
Իմ ընկերներից միքանի հոգի գնացել են ուրիշ դպրոց։ Մենք տեղափոխվել ենք միջին դպրեց դրա համար ուրիշ դասարանում ենք դաս անում։

Բ) Ի՞նչ նոր առարկաներ եք անցնում: Դրանք ինչո՞վ են հետաքրքիր (ուրիշ ի՞նչ տպավորություն ունես):
Նոր առարկաներց անցնում ենք պատմություն, մաթեմատիկա ա․ բ․, պար և ավելացել են ընտրության գործունեությունում ավելացել են նոր խբակներ։

Գ) Ուսուցիչներիդ մասին պատմիր:
Մեր ուսուցիչները շատ լավնեն, բարի և ես նրանց շատ եմ, սիրում։

Դ)Պատմի՛ր՝ դպրոցում փոփոխություն կա՞ (շենքը, բակը, կարգ ու կանոնը և այլն):
Մեր դպրոցի շենքը ավելի մեծ է և այստեղ սովորում են հարյուրից ավելի սովորողներ։ Բակը մեծ է և մենք դասամիջոցներին կարողանում ենք խաղակ։ Կանոնները փոխվել։

Ե) Ի՞նչ վերաբերմունք ունես այդ ամենի նկատմամբ:

3.ՊԱՌԱՎԻ ԱՆԵԾՔՆ ՈՒ ԱՅԳՈՒ ՉՈՐԱՆԱԼԸ

Լուսաբացին պառավը վեր է կենում, ձեռները դեպի երկինք տարածում ու ճառագած արևի դեմը կանչում-անիծում է.
— Ո՜վ լուսեղեն, դռներդ բաց,
Հող ու ջրի առատ Աստված
Դու, որ էսքան բարիք ու փառք,
Աշխարհքն անծեր, ծովերն անտակ,
Ստեղծել ես, փռել, լցրել,
Ո՜վ գթառատ, քեզ եմ խնդրել.
Լսիր ծերացած խեղճ մոր անեծքին.
Էս աշխարհքից իմ որդին գնաց`
Շրթունքը ցամաք, լեզուն չորացած,
Ու ինչպես որդիս իր մոր գրկին
Գնա՜ց` կարոտ՝ աչքն աշխարհքին,
Նրանք էլ թող իրենց կյանքից
Կարոտ գնան լիքն աշխարհքից.
Դրախտ այգին կտրի չոր փուշ,
Իրենք` գազան` չար ու ապուշ:
Պառավն անիծում է թե չէ, Աստծու հրամանով Այգին չորանում է. կանաչ տերևը թափվում է, պտուղը փչանում, վարդը փուշ դառնում, այգեպաններն էլ կոպիտ, դաժան ու ագահ գազաններ են դառնում, փախչում են թավուտներն ու սկսում են հոշոտել իրար և` ում կարողանան:

Հարցեր և առաջադրանքներ՝
1․ Հատվածից դո՛ւ րս  գրիր դարձվածքներ։
Լեզուն չորացած
2․ Ինչո՞ւ Աստված լսեց պառավի անեծքը։
Աստված պառավին լսեց քանի որ պառավը ճիշտեր։
3․ Պտուղ, այգի , աշխարհ , լույս , չար բառերից կազմի՛ր բարդ բառեր։
Պտղայգի, լույսաշխար, չարաշխարհ
4․ Արև, հող, ջուր բառերը դարձո՛ւ անծանցավոր ։
Արևային, հողային, ջրային
5․ Հատվածից դուրս գրիր հոգնակի թվով գոյականներ։
Թավուտներ, դռներ, այգեպաններ, գազաններ, ծովեր

4.ԾԵՐՈՒՆԻ ՀՐԵՇՏԱԿԸ

Լուրը գնում է հասնում Արան թագավորին: Զարհուրում է ծերունի թագավորը իր ոսկի գահի վրա: Հրաման է հանում, կանչում, հավաքում իր տերության աշխարհք տեսած ծեր ու բազմափորձ մարդկանց, գիտուններին ու իմաստուններին, ասում է.
— Ձեզանից ո՞վ է տեսել կամ ո՞վ է իմացել էս տեսակ մի բան, էսպես մի տեսիլք: Էս ի՞նչ պատիժ է, որ գալիս է ինձ ու իմ աշխարհքի վրա: Ի՞նչ ճար ու հնար գիտեք, որ իմ Այգին կրկին էն անուշ դրախտը դառնա, գազան դարձած մարդիկ էլ դառնան բարի մարդիկ:
Ոչ ոք ոչինչ չի իմանում: Ու թագավորը քառասուն օր, քառասուն գիշեր ժամանակ է տալիս, որ գնան էս ցավի պատճառն ու ճարն իմանան: Գնում են: Քառասուն օր, քառասուն գիշեր հետո հետ են գալիս, թե` թագավորն ապրած կենա, չգտանք: Թագավորը մենակ փակվում է իր պալատում ու միտք է անում: Էս միտք անելու ժամանակ հանկարծ նրա առջև հրաշքով հայտնվում է մի սպիտակահեր՝ ոտից գլուխ սպիտակ հագած, երկարամորուս հսկա ծերունի: Ասում է.
— Արան թագավոր, քո ցավի ճարը Հազարան Հավքն է, որ երգում է հազար ձենով ու հազար ձևով ու երգի հետ բուրյան մշտադալար վարդ է թափում փնջերով: Եթե Հազարան Հավքը մի օր արշալույսին երգի քո Այգում, Այգին կկանաչի, փուշը վարդ կծաղկի նորից նոր, ու այգեպան քո ծառաները, որ դարձել են գել ու արջ, նորից կդառնան մարդիկ՝ ազնիվ, լավ ու բարի մարդիկ:
— Բայց ո՞ր երկրում, ո՞ր անտառում, ո՞ր սարում է երգում Հազարան Հավքը,- հարցնում է Արան թագավորը:
— Միշտ երջանիկ, կախարդական, անկոխ, անմեռ աշխարհքում,- պատասխանում է ծերունին ու քամի դառնում, չքվում թագավորի աչքից:

CHICKEN
Countable: The animal

• We have ten cows and fifteen chickens on our farm.

Uncountable: The food

• Would you like some chicken?

paper

Countable: Individual documents

• I showed my papers to the immigration agent.

Uncountable: Paper in general

• I need to buy some paper – our printer is all out.

time

Countable: Specific events, moments in time

• We’ve been to Tokyo three times.

Uncountable: The general concept of time

• I didn’t have enough time to finish reading the book.

hair

Countable: Individual strands of hair

• The last time I was at that restaurant, I found two hairs in my food!

Uncountable: Hair in general

• My sister has blonde hair.

room

Countable: The specific places in a house, apartment, hotel, etc.

• Our house has five rooms: the kitchen, bedroom, bathroom, living room, and family room.

Uncountable: “Room” meaning “space” in general

• I’ll make some room for these new books in the bookshelf.

memory

Countable: Specific memories of past events

• I have fond memories of the volleyball games my friends and I used to play in college.

Uncountable: The ability to remember (in general)

• I have a terrible memory. I always forget people’s names!

coffee / water / beer / tea / soda

Countable: When asking for a specific number of these drinks

• Could you bring us three coffees with milk, and two herbal teas?

Uncountable: When talking about the drink in general

• I drink a lot of coffee, but I don’t drink very much beer.

exercise – 1

exercise – 2

Լույսի աղբյուրները տեսանելի են նրանց արձակած լույսի շնորհիվ։

Այն մարմինները, որոնք լույս չեն արձակում, սակայն տեսանելի են, քանի որ անդրադարձնում են լույսի աղբյուրներից իրենց վրա ընկած լույսը՝ հանդիսանում են լույսի երկրորդային աղբյուրներ։

Լույսը լավ են անդրադարձնում հայելային, ողորկ մակերևույթները։Փորձը հաստատում է, որ հայելիները լույսն անդրադարձնում են որոշակի օրենքով, որը կոչվում է անդրադարձման օրենք։Ընկնող ճառագայթը և անդրադարձած ճառագայթը հայելու մակերևույթին տարված ուղղահայացի հետ կազմում են հավասար անկյուններ։Ընկնող ճառագայթի և հայելու մակերևույթին տարված ուղղահայացի կազմած անկյունը կոչվում է անկման անկյուն:Անդրադարձած ճառագայթի և հայելու մակերևույթին տարված ուղղահայացի կազմած անկյունը կոչվում է անդրադարձման անկյուն:Լույսի անդրադարձման անկյունը հավասար է անկման անկյանը:

Հայելիները լինում են հարթ, ուռուցիկ և գոգավոր:

Անդրադարձման երևույթի վրա է հիմնված հարթ հայելում առարկայի պատկերի ստացումը: Երբ առարկան տեղադրում ենք հայելու առջև, մեզ թվում է, որ ճիշտ իր նման մեկ այլ առարկա գտնվում է հայելու հետևում: Դա առարկայի պատկերն է:

Առարկայի պատկերը հայելում կեղծ է:

Առարկայի պատկերը հայելում միշտ ուղիղ է, այսինքն՝ շրջված չէ:

Առարկայի պատկերը հայելուց ունի նույն հեռավորությունը, ինչ առարկան:

Առարկայի պատկերի չափերը հավասար են առարկայի չափերին:Ի տարբերություն այլ մակերևույթների՝ հայելին գրեթե ամբողջովին անդրադարձնում է իր վրա ընկնող լույսը:Հայելային որոշ հատկություններ ունի ջրի անշարժ մակերևույթը, որում նույնպես կարելի է տեսնել շրջապատի մարմինների ոչ շատ հստակ պատկերը:

Անդրադարձումը լինում է հայելային և ցրիվ:

Հայելային մակերևույթներից լույսն անդրադառնում է զուգահեռ փնջերով՝ հայելային:

Խորդուբորդ մակերևույթներից լույսն անդրադառնում է տարբեր ուղղություններով՝ ցրիվ։ 

Կինոթատրոններում լույսի ցրիվ անդրադարձում առաջացնելու համար օգտվում են խորդուբորդ մակերևույթով էկրաններից, որպեսզի այն տեսանելի լինի դահլիճի բոլոր մասերից և չփայլի ինչպես ձեր գրատախտակը:

Լույսի ցրիվ անդրադարձման շնորհիվ են ծառերը, շենքերը և այլ առարկաներ երևում բոլոր կողմերից:

Լույսի բեկումը,ոսպնյակներ

Լույսի ճառագայթի ուղղության փոփոխությունը մի միջավայրից մյուսին անցնելիս, կոչվում է լույսի բեկում:

Լույսի բեկմամբ են բացատրվում բազմաթիվ օպտիկական երևույթներ. բերենք դրանցից մի քանիսը՝

1. ջրամբարի խորությունը մեզ թվում է ավելի փոքր քան իրականում է,  

2. ջրով լի բաժակի մեջ մտցված ձողիկը թվում է կոտրված,

3. հորիզոնի նկատմամբ Արեգակի և աստղերի դիրքը թվում է իրականից ավելի բարձր, իսկ Արեգակի չափերն ավելի մեծ, երբ այն հորիզոնին մոտ է:

4.մթնոլորտի անհամասեռությամբ և նրանում լույսի բեկմամբ է պայմանավորված աստղերի առկայծումը և օդատեսիլի (միրաժ) առաջացումը:

Ոսպնյակներ

Գործնական մեծ նշանակություն ունի լույսի բեկման երևույթը ոսպնյակներում:

Գնդային մակերևույթներով սահմանափակված ապակենման մարմինները կոչվում են ոսպնյակներ:

Գնդային մակերևույթներով սահմանափակված ապակենման մարմինները կոչվում են ոսպնյակներ:

Օրինակ

Ոսպնյակներ են ակնոցի, խոշորացույցների ապակիները:

Ոսպնյակները լինում են հավաքող և ցրող:

Օրինակ
Ոսպնյակներ են ակնոցի, խոշորացույցների ապակիները:Ոսպնյակները լինում են հավաքող և ցրող:
Հավաքող (ուռուցիկ) ոսպնյակների միջին մասը ավելի հաստ է, քան եզրային մասերը։

Երբ լույսի զուգահեռ ճառագայթներն ընկնում են հավաքող ոսպնյակի վրա, դրանից անցնելուց հետո հավաքվում են մի կետում: Այդ կետը կոչվում է ոսպնյակի կիզակետ: Հավաքող ոսպնյակը ունի երկու իրական կիզակետ:
Հավաքող ոսպնյակի օգնությամբ կարելի է Արեգակից եկող լուսային էներգիան հավաքել մի կետում և այրել թուղթը:Ցրող (գոգավոր) ոսպնյակների եզրերը հաստ են, իսկ միջին մասը՝ բարակ։Ցրող ոսպնյակի վրա ընկնող զուգահեռ ճառագայթները դրանից դուրս են գալիս ցրված: Մի կետում հավաքվում են նրանց շարունակությունները: Այդ կետը կոչվում է ոսպնյակի կեղծ կիզակետ: Ցրող ոսպնյակը ունի երկուկեղծ կիզակետ:

Հավաքող և ցրող ոսպնյակները օգտագործվում են բազմազան օպտիկական սարքերում՝ ճառագայթների ընթացքը պահանջվող ձևով փոփոխելու համար:

Դրանք օգտագործվում են մանրադիտակներում, աստղադիտակներում, լուսանկարչական ապարատում, հեռադիտակներում, խոշորացույցներում և այլն:

Լրացուցիչ աշխատանք

Պատասխանել հարցերին

1. Երբ է լույսը բեկվում? Ինչո՞վ է լույսի բեկումը տարբերվում անդրադարձումից:
   Լույսը բեկվում է այն պահին, երբ այն անցնում է մի նյութից մյուսը (օրինակ՝ օդից ջուր կամ ապակի) և փոխում իր ուղղությունը: Բեկումը տեղի է ունենում, երբ լույսը հանդիպում է տարբեր զտված նյութերի սահմանին:
   Բեկման և անդրադարձման տարբերությունը այն է, որ բեկման ժամանակ լույսը փոփոխվում է ոչ միայն ուղղությամբ, այլև արագությամբ, իսկ անդրադարձման ժամանակ լույսը միայն պտտվում է իր նախորդ ուղղությամբ՝ առաջացած անկյունով:
2. Ի՞նչ է ոսպնյակը: Ոսպնյակը լույսի փոխանցման միջոց է, որն ունի մղված կամ հաստ շերտեր՝ փաթաթված երկու կողմերից վառ կամ թափանցիկ նյութերով։ Այս նյութը կարող է գործածվել օպտիկական սարքերում, օրինակ՝ տեսախցիկներում կամ ակնոցներում։ Ոսպնյակը օգտագործվում է լույսը բեկելու կամ կոնցենտրելու նպատակով։
3. Ո՞ր կետն է կոչվում ոսպնյակի կիզակետ: Ոսպնյակի կիզակետը այն կետն է, որտեղ հավաքվում են լույսի ճառագայթները հետո, երբ դրանք անցնում են ոսպնյակի միջով: Այս կետը գտնվում է ոսպնյակի մոտ (կամ հեռավորություն ըստ նրա ձևի ու նյութի), որտեղ լույսի ճառագայթները համախմբվում են և կենտրոնանում։
4. Ի՞նչ օրենքով է կատարվում լույսի անդրադարձումը: Լույսի անդրադարձումը կատարվում է անդրադարձման օրենքով. Ըստ այս օրենքի՝ անդրադարձման անկյունը հավասար է ներթափանցման անկյունին, այսինքն՝ անդրադարձման անկյուն = ենթահարկման անկյուն: Այս օրենքը գործում է ցանկացած կեղևի և մակերևույթի համար։
5. Նշի՛ր հայելիների տեսակները: Հայելիներն ունեն երկու հիմնական տեսակ՝
   • Դիրքային հայելիներ (կոնվեկս հայելիներ), որոնք ծալվում են դեպի դուրս, և լույսը շաղակրատում են՝ հանգեցնել հորիզոնական տարածման:
   • Մեծավոր հայելիներ (կոնկավ հայելիներ), որոնք ծալվում են դեպի ներս, և լույսը խտանում է կենտրոնական կետում:
6. Ո՞ր անկյուն է կոչվում անդրադարձման անկյուն: Անդրադարձման անկյունը կոչվում է այն անկյունը, որը կազմվում է ներթափանցող լույսի ճառագայթի և անդրադարձած ճառագայթի միջև, այսինքն՝ այն անկյունը, որն առաջանում է ներթափանցման ճառագայթի և մակերևույթի միջև։

6.Գործնական աշխատանք

1. Տրված են խոսքի մասեր, առանձնացրո’ւ`
Միրգ, կտրիճ, ձերբակալել, կախարդանք, հիշաչար, տասնհինգ, խիզախ, անօթևան, դժգույն, վեց-վեց, երգիչ,  մտահոգ,  քայլել,  մաքրել,  հնազանդվել,  նպատակ,  մարզիկ,  չորս,  ամիս, իրադարձություն, Միրգ, կտրիճ, ձերբակալել, կախարդանք, հիշաչար, տասնհինգ, խիզախ, անօթևան, դժգույն, վեց-վեց, երգիչ, մտահոգ, քայլել, մաքրել, հնազանդվել, նպատակ, մարզիկ, չորս, ամիս, իրադարձություն, վեհորեն, ծանոթություն, վազել, թերևս, բայց:

· Գոյականներ՝ միրգ, կտրիճ, կախարդանք, երգիչ, մարզիկ, ամիս, իրադարձություն, ծանոթություն, նպատակ,

· Ածականներ՝ հիշաչար,  խիզախ, անօթևան, դժգույն, մտահոգ,

· Թվականներ՝  տասնհինգ, վեց-վեց, չորս։

. Բայեր` ձերբակալել, քայլել, մաքրել, հնազանդվել, վազել

․ Մակբայ՝ վեհորեն, թերևս
․ Շաղկապ՝ բայց

7.      Տրված բառերը դարձրո՛ւ ածականներ՝ հմայել, վախենալ, երազ, գրավել:
հմայել – հմայիչ, վախենալ – վախեցած, երազ- երազկոտ, գրավել – գրավիչ:

8.Բառերը միացրո՛ւ իրար և ստացի՛ր նախադասություն, նաև կետադրի՛ր:
✓Ինչպես, տեսնել, այսօր, հրաշալի, եղանակ: 
Ինչպես տեսանք՝ այսօր հրաշալի եղանակ էր։
✓Ճանապարհ, մոտ, գեղեցիկ, ծաղիկներ, պատել, փոքրիկ, այգի:
Ճանապարհին մոտ փոքրիկ այգին պատված էր գեղեցիկ ծաղիկներով։
✓Փչել, մեղմ, հովիկ, ծաղիկներ, ժպտալ, դալար, խոտեր, ծփալ, և, դաշտ, խաղաղություն, տիրել:
Փչում էր մեղմ հովիկը, դաշտը ծփում էր ժպտացող ծաղիկներով և դալալ խոտերով, տիրում էր խաղաղություն։

9.Դո՛ւրս գրել ածականները։

Այս գետի ափին, այս ուռենու տակ
Իմ մանկությունն է անցել երազուն,
Խաղացել է նա գետում այս հստակ,
Ոսկի է փնտրել այս տաքավազում։
Նա թառել է այս ծառերին դալար,
Երկյուղով մտել այրերը այս մութ
Ու կածաններում այս օձագալար
Թափառել է նա մինչև մայրամուտ։
Եվ իր ծիծաղի ալիքներն է ջինջ
Տվել նա մի օր ջրերին այս խենթ,
Որ ուրախ երգով տարել ամեն ինչ
Ու, սակայն, ոչինչ չեն բերել էլ ետ։

10. Գրե՛լ տրված գոյականներից յուրաքանչյուրին բնորոշող
երեք ածական։
Նկար- գեղեցիկ, յուղաներկ, աբստրակտ։

այգի – մեծ, ծարաշատ, բերքառատ։

ծաղիկ – բուրավետ, բազմերանք, հոտավետ։

գիրք – հետաքրքիր, կաշվե, արկածային։

գորգ – ձեռագործ, զարդանախշ, գույնզգույն։

երկիր – հսկայական, լեռնային, հետամնաց։

11.Տրվածներից որն է ածական:
Մոխիր – գոյական
Դողդոջուն – ածական
Դողդոջյուն – գոյական

Հոտավետ – ածական
Գեղջուկ – գոյական
Պատճառ – գոյական

Սանդուղք – գոյական
Ժայռափոր – ածական
Տնակ – գոյական

13. Շարունակի՛ր (հարցերին պատասխանելով’ գրավոր պատմի՛ր):

Մի օր ճամփա ընկանք ու գնացինք աշխարհ տեսնելու: Գնացինք. գնացինք. շատ թե քիչ. մեր իմացած ու չիմացած երկրներն անցանք, սարերն անցանք, ծովերն անցանք, անապատն անցանք, մեկ էլ դեմներս մի գունավոր քաղաք փռվեց: Որ մտանք, զարմանքից բերաններս բաց մնաց: Քաղա՛ք. դու քաղա’ք. ոչ մի բան միագույն չէր:

Տներն ինչի՞ց էին կառուցված: Ծառերը. թփերն ու ծաղիկներն ինչպիսին էին: Կենդանիներն ինչպիսի՞ն էին: Ինչպիսի՞ քաղաք էր: Ինչի՞ց էր քաղաքն այդպիսին դարձել: Մարդիկ ի՞նչ տեսք ունեին. Ինչպիսի՞ն էին. Ինչո՞վ էին զբաղվում: Ձեզ ինչպե՚՞ս ընդունեցին: Ի՞նչ արեցիք այդտեղ:

Տներն ինչի՞ց էին կառուցված:
Տներն կառուցված էին քարից։
Ծառերը. թփերն ու ծաղիկներն ինչպիսին էին:
Ծառերն, թփերն ու ծաղիկները գունավոր էին։
Կենդանիներն ինչպիսի՞ն էին:
Կենդանիները խելացի և լավն էին։
Ինչպիսի՞ քաղաք էր:
Շատ գեղեցիկ քաղաք էր։
Ինչի՞ց էր քաղաքն այդպիսին դարձել:
Քաղաքը այդպիսին էր, քանի որ մարդիկ շատ հոգատար և բարի էին։
Մարդիկ ի՞նչ տեսք ունեին. Ինչպիսի՞ն էին.
Մարդիկ խելացի էին, հոգատար և բարի։
Ինչո՞վ էին զբաղվում:
Կանայք ճաշ էին եփում, իսկ տղամարդիկ գործ էին անում։
Ձեզ ինչպե՚՞ս ընդունեցին:
Մեզ լավ ընդունեցին։
Ի՞նչ արեցիք այդտեղ:
Մենք ընկերացանք բոլորի հետ և մեզ թեյ հյուրասիրեցին։

14. Նախադասություններում գործողություն կատարողի անունը չկա. գտի՛ր՝ մե՞կն է, թե՞ մեկից ավելի (եզակի՞ է, թե՞ հոգնակի):

Զարմացա: Տեսանք: Փնտրում ես: Վազում եք: Կտա: Կհասնեն:

Զարմացա – մենակ, եզակի
Տեսանք – մենք, հոգնակի
Փնտրում ես – դու, եզակի
Վազում եք – դուք, հոգնակի
Կտա – նա, եզակի
Կհասնեն – նրանք, հոգնակի

15.      Տրված բառերը երեք խմբի բաժանի՛ր և այդ խմբերի տարբերությունը  բացատրի՛ր:

Ծաղիկ. ջինջ. վազել. բուրավետ. մեծ. ժամացույց. թրթռալ. թիավարել, ջուր. ջրոտ. ուրախ. ջրել. սար. մարդ. գնալ, ծաղ­կավետ. Հրաշալի. երեխա. լողալ. վազվզել. մաքուր. նավաստի. օձ, ճկուն. սողալ, իջնել,՜բացվել, չխկչխկալ, Սև. Ինքնաթիո, առվակ. պայծառ, գոռգոռալ, գարուն, բարձրանալ, սպիտակ, թիթեռ, պահակ, նավակ. Գաղտնի, պահել, հատիկ, ոսկեզօծ, Ոսկեզօծել, երկաթյա:

Բնության հետ կապված բառեր. Ծաղիկ, ծառ, ջուր, սար, առվակ, ծաղկավետ, թիթեռ: Այս բառերը բնության կամ բնական միջավայրի հետ կապված են: Ազդեցություն և շարժում. Վազել, թրթռալ, թիավարել, սողալ, բարձրանալ, իջնել, լողալ, վազվզել: Այս բառերն ունեն շարժման կամ գործողության բնույթ: Արարած և առարկաների մասին բառեր. Ժամացույց, նավակ, դաշտ, մաքուր, ոսկեզօծ, երկաթյա: Այս բառերը առարկաների կամ բաների տեսականի են, որոնք դրսում կամ միջավայրում ունեն տարբեր տեսք կամ բնույթ:

16. Հականիշները (հակաոակ իմաստ ունեցող բառերը) գտի՛ր և զույգ-զույգ գրի’ր:

Միշտ. անարատ, ոչնչացնել, արատավոր, բացահայտ. թույլ. վերջին. Համաձայնել. հանգստանալ. գտնել. երբեք. Հավաքել, աջ. արթուն.քնած, հրաժարվել. առաջին, գաղտնի, ամուր, աշխատել,  կորցնել, ստեղծել, վատնել, Մերժել, ձախ:

Միշտ – երբեք
Անարատ – արատավոր
Ոչնչացնել – ստեղծել
Բացահայտ – գաղտնի
Թույլ – ամուր
Վերջին – առաջին
Համաձայնել – մերժել
Հանգստանալ – աշխատել
Գտնել – կորցնել
Վատնել – լավացնել
Աջ – ձախ
արթուն – քնած

Урок 1. О вреде курения

1. Расскажите, какой вред наносит курение здоровью человека; почему не стоит начинать курить и как бросить эту вредную привычку; почему не стоит рисковать своим здоровьем и даже жизнью ради курения.

Курение — это серьёзная угроза для здоровья человека. Оно наносит вред почти всем органам, особенно лёгким и сердечно-сосудистой системе. Табачный дым содержит множество токсичных веществ, таких как никотин, смолы, угарный газ и канцерогены. Курение может привести к хроническим заболеваниям дыхательных путей, таким как хронический бронхит и эмфизема, а также к раку лёгких. Оно увеличивает риск инфарктов, инсультов, а также повреждает кровеносные сосуды и ухудшает работу сердца.

Начинать курить не стоит, потому что зависимость от никотина развивается очень быстро. Бросить курить бывает сложно, потому что никотин вызывает привыкание, но возможно, если проявить силу воли, пройти курс лечения, использовать никотиновые пластыри или жевательные резинки и получить поддержку от близких людей.

Не стоит рисковать своим здоровьем ради курения, потому что это ведёт к болезням, сокращению продолжительности жизни и ухудшению качества жизни.

2. Прочитайте текст и скажите, к чему приводит курение.

О вреде курения:

Курение сокращает жизнь человека на 10 лет. Табачный дым является причиной 90% смертей от рака лёгких и 30% смертей от других онкологических заболеваний. Каждая сигарета укорачивает жизнь на 11 минут. Это предупреждение о том, как сильно курение влияет на здоровье, и какие серьёзные последствия оно может иметь для человека.

3. Ответьте на вопросы.

1. Какая доза никотина смертельна для человека? Смертельная доза для человека — две-три капли никотина (от 50 до 100 миллиграммов).
2. Почему курильщики не умирают сразу? Потому что они вводят никотин небольшими дозами, что позволяет организму выдерживать его воздействие.
3. Сколько никотина содержит одна сигарета? Одна сигарета содержит примерно 0.7–1 миллиграмм никотина.
4. Что опаснее никотина? Опаснее никотина — табачный дым, который содержит около 70 особо опасных химических веществ.
5. К чему приводит вдыхание табачного дыма? Вдыхание табачного дыма приводит к раку лёгких, хроническим заболеваниям дыхательных путей, болезням сердца и сосудов.

4. Согласны ли вы с тем, что…

1. Смертельная доза никотина для человека — две-три капли. (Да, это верно.)
2. Курильщик, выкуривший 20-25 сигарет за день, вечером умрёт. (Нет, это не так. Курильщик не умрёт сразу, но курение сокращает продолжительность жизни.)
3. Никотин — это самое опасное вещество из тех, что содержится в дыме сигареты. (Нет, табачный дым содержит более опасные вещества, такие как канцерогены и смолы.)
4. Курение сокращает жизнь человека на 10 лет, а каждая сигарета укорачивает жизнь на 11 минут. (Да, это верно.)
5. Табачный дым является причиной 100% смертей, вызванных раком лёгких. (Нет, это не так. Табачный дым является причиной 90% смертей от рака лёгких.)

Урок 2. Шумы в сердце

1. Прочитайте текст.

Шумы в сердце:

Сердце — важнейший орган, и любые проблемы с ним всегда вызывают беспокойство. Когда врач выслушивает сердце, он может услышать шумы, которые являются признаками болезней сердца. Это может свидетельствовать о нарушении его работы, например, о повреждении клапанов или аномалиях кровообращения.

2. Ответьте на вопросы.

1. Почему любые проблемы, связанные с работой сердца, вызывают беспокойство врачей? Потому что сердце — это орган, который регулирует кровообращение по всему организму. Нарушение его работы может привести к серьёзным заболеваниям.
2. Почему работу сердца всегда можно услышать? Потому что сердце создаёт звуки, когда оно сжимается и расслабляется, пропуская кровь.
3. Какие звуки привлекают внимание врачей? Шумы, которые не характерны для нормальной работы сердца, могут указывать на заболевания.
4. О чём могут рассказать шумы в работе сердца? Шумы могут рассказать о наличии болезней, таких как проблемы с клапанами или кровообращением.

Лексика

6. Объясните значение следующих слов и выражений:

1. Небольшая простуда — легкая форма заболевания, обычно вызванная вирусом, сопровождается насморком, кашлем и общим недомоганием.
2. Бросить курить — отказаться от курения.
3. Шумы в сердце — звуки, слышимые при выслушивании сердца, которые могут указывать на проблему с сердечно-сосудистой системой.
4. Преувеличивать — представлять ситуацию более серьёзной или масштабной, чем она есть на самом деле.
5. Это не в счёт — это не важно или не имеет значения.
6. Пилить (кого-то) — приставать с назойливыми замечаниями или упреками.
7. Что ни говори — выражение, которое означает “не имеет значения, что скажешь”, часто используется для подчеркивания согласия с чем-то очевидным.

7. Ответьте на вопросы:

1. Была ли болезнь папы опасной? Болезнь не была серьёзной, это была всего лишь простуда, но врач заметил небольшие шумы в сердце, что требует внимания.
2. Почему доктор посоветовал больному бросить курить? Курение может ухудшить состояние сердца, а шум в сердце может быть связан с нарушением его работы из-за курения.
3. Как отнеслась к совету доктора мама? Мама считала, что совет доктора правильный, так как курение действительно вредно для здоровья.
4. Что сказал папа о шуме в сердце? Папа не считал это серьёзной проблемой, он думал, что шум незначителен.
5. Сколько капель никотина могут убить лошадь? Одна капля никотина может убить лошадь.
6. Почему Дениска долго не мог заснуть? Дениска был напуган тем, что курение может повредить здоровью его папы, особенно после того, как узнал о смертельной дозе никотина.

8. Согласны ли вы с тем, что…

1. Доктор посоветовал Денискиному папе бросить курить из-за небольшого шума в сердце. (Да, это верно.)
2. Папа согласился бросить курить после разговора с мамой. (Нет, папа не согласился, он не воспринимал это всерьёз.)
3. Дениска очень испугался за здоровье папы. (Да, Дениска испугался и переживал за его здоровье.)

Дополнительные задания

6. Образуйте слова по образцу:

1. Стол — столик
2. Голова — головка
3. Ночь — ночка
4. Рука — ручка
5. Песня — песенка
6. Шапка — шапочка
7. Куртка — курточка
8. Брат — братик
9. Единица — единичка
10. Лист — листик

7. Подготовьте сообщение о химических веществах в сигаретах:

В сигаретном дыму содержатся опасные для здоровья химические вещества, такие как:

• Никотин — вызывает зависимость, ускоряет сердечный ритм и повышает артериальное давление.
• Табачные смолы — вызывают рак лёгких, другие виды рака и заболевания дыхательных путей.
• Угарный газ — уменьшает количество кислорода в крови, что ведёт к гипоксии органов.
• Кадмий — элемент, который влияет на работу почек и может привести к острым заболеваниям.
• Бензол — канцерогенное вещество, которое может вызывать рак.

Курение может привести к множеству заболеваний, включая рак, заболевания сердца, инсульт и хронические заболевания дыхательных пут