Հետաքրքիր հարցեր

1.Ուր էին մեկնում երեխաները?
2.Ինչպիսի եղանակ էր ծովում?
3.Ինչ է կլիման?
4.Ինչ է եղանակը?
5.Որն է կլիմայի և եղանակի տարբերությունը?

334. Ինչպիսի՞ նախադասություններ են տրվածները: Դրանք ընդարձակի՛ր, դարձրո՛ւ յոթ–ութ բառանի:

            Երկիրը պտտվում է:
Մեծ Երկիր մոլորակը պտտվում է Տիեզերքում արեգակի շուրջ:
            Հասկանում ենք:
Մենք շատ լավ հասկանում ենք մեր օրվա անելիքները:
            Ընկերները հեռանում են:
Մոտիկ ընկերներս հեռանում են այս թաղամասից շատ հեռու:
            Մոռացել ես:
Դու երեկ մոռացել ես քո գեղեցիկ մատանին տատիկի տանը:
            Գտա:
Ես գտա թանկարժեք մի իր, որ պահպանվել էր հնադարից:

335. Նախադասություններն ընդարձակի՛ր երկուական բառով:

            Փորձենք:
Փորձեք դասը ավարտել:
            Աղջիկները կպատմեն:
Աղջիկները կպատմեն նորաձևության մասին:
            Մեծերը կլսեն:
Տարեց մեծերը մեզ կլսեն:
            Կընտրեք:
Դուք այս շորը կընտրեք:
            Ճամփորդը վերադարձավ:
Ճամփորդը վերադարձավ երկար ճամփորդությունից:

336. Նախադասությունները պատճենիր և դրանցում սևացրու այն բառերը, որոնք պատասխանում են փակագծում նշված հարցերին։

            Մի հարուստ մարդ իր փոքրիկ խանութում արդար մեղր էր ծախում: (ինչպիսի՞)
            Փաթեթում բամբուկե փորագրված գավազան էր, փոքրիկ, ասեղնագործ թասակ         և սև ու դեղին թիկնոց, որի լայն օձիքի վրա ապշեցուցիչ գեղեցիկ նախշեր էին   գործված: (ինչպիսի՞)
            Մեզնից ոչ հեռու կանգնած մատղաշ ծառը կորացել էր, իսկ նրա կատարին      հաստ օղակով կախված լիանայի վրա մի թռչուն էր թառել: (որտե՞ղ)
            Բեռնատարները առավոտյան պետք է շարժվեր գործարանից: (ե՞րբ)
            Մի րոպե լիանայի վրա նստած մնալուց հետո թռչունը ցած թռավ: (ե՞րբ)
            Այդ ընթացքում ծառի գագաթին բարձրացած որսորդը երկար պարաններով    երկու մեծ պարկ իջեցրեց, որոնց մեջ չղջիկներն էին: (որտե՞ղ)
            Առավոտ ծեգին հավաքեցինք մեր հանդերձանքը և ճամփա ընկանք: ( ի՞նչը)

Մի հարուստ մարդ իր փոքրիկ խանութում արդար մեղր էր ծախում:
            Փաթեթում բամբուկե փորագրված գավազան էր, փոքրիկ, ասեղնագործ թասակ  և սև ու դեղին թիկնոց, որի լայն օձիքի վրա ապշեցուցիչ գեղեցիկ նախշեր էին  գործված:
            Մեզնից ոչ հեռու կանգնած մատղաշ ծառը կորացել էր, իսկ նրա կատարին      հաստ օղակով կախված լիանայի վրա մի թռչուն էր թառել: (որտե՞ղ)
            Բեռնատարը առավոտյան պետք է շարժվեր գործարանից: (ե՞րբ)
            Մի րոպե լիանայի վրա նստած մնալուց հետո թռչունը ցած թռավ: (ե՞րբ)
            Այդ ընթացքում ծառի գագաթին բարձրացած որսորդը երկար պարաններով    երկու մեծ պարկ իջեցրեց, որոնց մեջ չղջիկներն էին: (որտե՞ղ)
            Առավոտ ծեգին հավաքեցինք մեր հանդերձանքը և ճամփա ընկանք: ( ի՞նչը)

Կարդա տեքստը և հիշիր

Նախադասության գլխավոր անդամներ են համարվում ենթական և ստորոգյալը, որոնք արտահայտում են նախադասության հիմնական ասելիքը, մյուս անդամները կոչվում են երկրորդական անդամներ կամ լրացումներ։ Լրացումները կարող են լինել ենթակայի լրացումներ և ստորոգյալի լրացումներ։ Այն նախադասությունը, որը կազմված է միայն մեկ  ենթակայից և ստորոգյալից, կոչվում է պարզ համառոտ նախադասություն, եթե գլխավոր անդամներից բացի նախադասության մեջ կան երկրորդական անդամներ, ապա այդ նախադասությունը կոչվում է պարզ ընդարձակ նախադասություն։ Եթե նախադասության կազմում կա մեկից ավել ստորոգյալ, ապա նախադասությունը բարդ  է։

Подберите и запишите как можно больше слов, которые показывают, каковы эти предметы по размеру, по форме, по цвету, по запаху, по вкусу.

Образец: яблоко (какое?) большое, маленькое, красное, румяное, круглое, сладкое, вкусное, кислое.

арбуз (какой?)  – большой, зелёный, красный, круглый, сладкий, хороший.

мороженое (какое?) – холодное, яркое, вкусное, ванильное, шоколадное, фруктовое, большое.

ягода (какая?) – яркая, вкусная, красная, маленькая, большая.

цветы (какие?) – ароматные, красивые, разноцветные, вялые.

2.Составьте словосочетания.

Синий трактор, дорогой человек, добрый день.

Синяя шапка, дорогая вещь, добрая девочка.

Синее море,  дорогое платье, доброе сердце.

Синие плавки,  дорогие украшения, добрые люди.

3.Прочитайте начало текста. Продолжите его, используя данные ниже слова.

В день рождения Мише подарили аквариум с рыбкой. Рыбка была очень красивая, хвост у неё был прозрачный, глаза были золотистые, плавники оранжево-красные, чешуя блестящая, а брюшко нежное.

4.Соедините слова.

Хвост                          золотистые

Глаза                          нежное

Плавники                  оранжево-красные

ПОЖАЛОВАТЬСЯ НА ЭТО ОБЪЯВЛЕНИЕ

Чешуя                         прозрачный

Брюшко                     блестящая

5.Вставь нужные слова.

5.Вставь нужные слова.

В лесу ещё полно снега, (она, оно, он) спрятался под кустами и деревьями. Солнцу трудно достать (её, его) там. В поле давно зеленеет рожь, а лес всё стоит голый. Но уже было (в ней, в нём) весело. Налетело много разных птиц. Все (он, она, они) летали между деревьями. Солнце теперь вставало рано, ложилось поздно, (они, оно, она) так грело, что жить стало легко.

Գլուխ 12
Այդ կարևոր օրը

Արևն շողում էր պայծառ,բայց գետնին դեռ սպիտակ ձյուն էր,օդն էլ սառը :Դեռ ժամը տասը չկար:Ուոնկայի գործարանի մոտ շատ մարդ էին հավաքվել:Նրանք բոլորն էլ ուզում էին տեսնել այդ 5 հաջողակներին, որոնք շահել էին տոմսերը:Անմիջապես դարպասների առջև ,ոստիկանների հսկողությամբ շրջապատված կանգնել էին երեխաների հինգ հոգանոց խումբը մեծահասակների ուղեկցությամբ:Նրանց մեջ Ջո պապիկն էր բոյով և շատ նիհար,իսկ Չարլին ամուր բռնել էր նրա ձեռքը:Չարլիից բացի,բոլոր երեխաները եկել էին իրենց ծնողների ուղեկցությամբ:Նրանք հազիվ էին կարողանում զսպել երեխաներին:
Չարլին հեռվում կանգնած լսում էր ամբոխի կեղտոտ ու նախանձ խոսակցությունները:Նա լսում էր թե ինչպես են մարդիկ խոսում Վիոլետ Բյուրգարտի և իր ծամոնի մասին ,ինչպես են խոսում հաստլիկ Ավգուստ Գլուփի մասին:Նա նաև լսեց թե ինչպես են խոսում Մայք Թիվինի մասին,ով հեռուստատեսության մոլի երկրպագու էր:Նաև այն աղջկա՝Վերուկա Սոլթի մասին,ում հայրը կես միլիոն շոկոլադ էր գնել ,մինչև գտնեին Ոսկե Տոմսը:Նա լսում էր,թե ինչպես են խոսում իր և Ջո պապիկի մասին:Նա լսում էր ,թե ինչպես են քննադատում իրեն վերարկու չհագնելու համար:Նա լսում էր այդ բոլոր խոսակցությունները և ամուր սեղմում Ջո պապիկի ձեռքը:
Հանկարծ ինչ-որ տեղ հեռվում լսվում է եկեղեցու զանգերի ձայնը,արդեն ժամը տասն էր:Երեխաները դադարում են այս ու այն կողմ վազվզել և մի պահ բոլորը լռում են և հանկարծ լսվում է դարպասների ձայնը ու նրանք բացվում են:Հայտնվում է նա ,հենց ինքը ՝ Պարոն Ուիլի Ուոնկան:

323․ Նախադասություններրի գլխավոր անդամներն ընդգծիր, մյուս անդամներն ինչպե՞ս կանվանես։

Ամենահին բառարանը հնագիտական պեղումների ժամանակ Սիրիայում է հայտնաբերվել:
Աշխարհի ամենալայն ծառուղին և ամենաերկար փողոցը Բուենոս Այրեսում են:
Մեր մոլորակի վրա հանդիպող ամենից հազվադեպ հիվանդությունը ծիծաղի հիվանդություն է կոչվում: Հիվանդացածներից ոչ մեկը չի փրկվել:
Ամենից թանկ գիրքը 1455 թ. Գուտեմբերգն է տպագրել։ Այդ գրքի մեկ օրինակի համար 1926 թ. Մի մարդ երեսունհինգ հազար դոլար է վճարել:

325․ Գրիր գլխովոր անդամները․ գործողություն կատարողին նշիր դեղին, իսկ նրա կատարած գործողությունը՝ կապույտ։

Այս դեպքը Հարավային Անգլիայում է պատահել: Մի ծեր հոգևորականի աղքատիկ տանը առնետ է հայտնվում: Առնետն այնքան է ելումուտ անում, որ տանտերը սովորում է նրան. վերջը երկուսն ընկերանում են: Մի գիշեր ծեր հոգևորականը վեր է թռչում խորունկ քնից. առնետը կծել էր նրա այտը: Սկզբում մարդը զայրանում է դավաճան կենդանու վրա, բայց հետո տեսնում է վառվող վարագույրները, հասկանում, որ իր փայտե տնակը հրդեհ է ընկել:Տունն էլ ամբողջությամբ կայրվեր, եթե բարեկամ առնետը չլիներ ու այտը չկծեր:

327. Նախադասությունից հանի՛ր ընդգծված ենթական: Բացատրի՛ր, թե նրա հետ ինչո՞ւ են ուրիշ բառեր էլ դուրս գալիս:

            Բոլոր անհայտ երկրները վաղո՜ւց արդեն հայտնագործվել են:
            Քարտեզի վրա չնշված կղզի չկա:
            Կղզում թաքցրած իրերը շատ թանկ են գնահատվում:
            Ծովահենների թաքցրածը գտնելու տենչը շատերին է վառել:
            Խիտ աճած թփուտները ձիու ճամփան փակում էին:
            Աշխարհի բոլոր խորհր դավոր գաղտնիքները շարադրված են մի գրքում:

329. Նախադասությունն ընդարձակիր՝ ինչպիսի՞ կամ ո՞ր հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ ավելացնելով:

            Օրինակ՝
Կինը հարցրեց: – Երիտասարդ կինը հարցրեց:

                                Լայնեզր գլխարկով կինը հարցրեց:

            Շունը մտավ:-Փոքրիկ շունը մտավ:
            Սիրտը քար է:-Քո սիրտը քար է:
            Հայրն ընկեր է:-Իմ հայրը ընկեր է:
            Երկիրը պտտվում է:-Մեր երկիրը պտտվում է:

330. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ ավելացնելով ո՞ւր, դեպի ո՞ւր, որտե՞ղ, որտեղի՞ց, որտեղո՞վ հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ:

         Օրինակ՝
Օրվա հերոսը գալիս էր: – Օրվա հերոսը մեզ մոտ էր գալիս: Օրվա հերոսը դեպի տուն էր գալիս: Փողոցով օրվա հերոսն էր գալիս: Դիմացից օրվա հերոսն էր գալիս:

            Մի ոհմակ է երևում:-Մի մեծ ոհմակ է երևում:Մի գեղեցիկ ոհմակ է երևում:
            Ի՜նչ հանգիստ ես կանգնած:Ինչ հանգիստ ես դու կանգնած:Ինչ հանգիստ ես այսօր դու կանգնած:
            Թռչունների մի երամ անցավ:Թռչունների մի մեծ երամ անցավ:Թռչյունների մի երամ փևերը թափ տալով անցավ:
            Երամը թռավ, հեռացավ:Թռչյունների երամը թռավ,հեռացավ:Երամը թռավ,արագ հեռացավ:
            Նախորդ օրը կարգուկանոն էր հաստատել:Նախորդ օրը նա կարգուկանոն էր հաստատել:Արան նախորդ օրը կարգուկանոն էր հաստատել:
            Հաջորդ օրը բոլորս գնալու էինք:Հաջորդ օրը հաստատ բոլորս գնալու էինք:Միջոցառման հաջորդ օրը բոլորս գնալու էինք:
            Այդ փոքրիկին կարելի է տեղավորել:Այդ փոքրիկին անմիջապես կարելի է տեղավորել:Սիրունիկ այդ փոքրիկին կարելի է տեղավորել:

331. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ ավելացնելով ո՞ւմ կամ ի՞նչը հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ:

            Մարդն ամբողջ կյանքում սիրում է: Մարդն ամբողջ կյանքում սիրում է ինքն իրեն:
            Առավոտյան անտառում որսորդները գտել են: Առավոտյան անտառում որսորդները գտել են հսկա արջին:
            Հեռուներից վերադարձած մարդը կարոտով գրկեց: Հեռուներից վերադարձած մարդը կարոտով գրկեց իր երեխային:
            Հանկարծ իր կողքին տեսավ:Հանկարծ իր կողքին տեսավ իր ընկերոջը:

332. Նախադասությունն ընդարձակի՛ր՝ ո՞ւմ կամ ինչի՞ հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ ավելացնելով:

            Մարգերը ջրվեցին:Հողամասի մարգերը ջրվեցին:
            Քույրը երաժիշտ է:Արամի քույրը երաժիշտ է:
            Նկարն անհետացել էր:Թանգարանի նկարը անհետացել էր:
            Մոխիրը տաք է:Կրակի մոխիրը տաք է:

333. Նախադասությունն րնդարձակի՛ր՝ ե՞րբ, երբվանի՞ց, որքա՞ն ժամանակ, մինչև ե՞րբ հարցերին պատասխանող բառեր կամ բառակապակցություններ ավելացնելով:

            Մի տարօրինակ ճռռոց եմ լսում:Շատ վաղուց մի տարօրինակ ճռռոց եմ լսում:
            Իմ կարծիքն ասել եմ:Վաղուց իմ կարծիքն ասել եմ:
            Գնաց, գնաց, հասավ մի քաղաքի:Երկար ժամանակ գնաց, գնաց, հասավ մի քաղաքի
            Ծաղրածուն գլուխ տվեց ու հեռացավ:Ավարտին ծաղրածուն գլուխ տվեց ու հեռացավ:
            Նավաստին բաց ծով էր դուրս եկել:Լուսաբացին նավաստին բաց ծով էր դուրս եկել:
            Ծովն արդեն փոթորկել էր:Առավոտ շուտ ծովն արդեն փոթորկել էր:
            Թռչունները չվելու էին:Աշնանը թռչունները չվելու էին:

Առաջադրանքներ

1․Դուրս գրեք 10 ածական և 10 գոյական

Ածական	Գոյական
թույլ	օձ
տխուր	գյուղ
զգուշ	բնակիչ
խաղաղ	կին
ուրախ	ձմեռ
բարի	որդի
հով	Վաչիկ
ծուռումուռ	երեխա
լեղապատառ	գլուխ
փոշոտ	տղա

2․ Պատմեք ընտանի օձերի մասին:
Ընտանի օձերը ամռանը թաքնվում են,իսկ երբ հովը ընկնում է ընտանի օձերը գնում են որսի և ջուր խմելու:

4. Գրե՛ք՝ ինչո՞ւ օձը ա) կաթը թունավորում, բ) կաթը թափում:
Ա.Օձը կաթը թունովուրում է,որովհետև տեսել է թե ինչպես է տղան եկել ձվերը տարել:
Բ.Օձը կաթը թափեց,որովհետև իր ձվերը ետ բերեցին և նա չցանկացավ վնասի մարդկանց:

5․ Պատմվածքի ո՞ր հատվածն ամենից շատ հավանեցիր, ինչո՞ւ։
Արարատ գյուղում շատ ընտանիքներ ունեն «իրենց» օձերը: Ամառվա շոգին նրանք թաքնվում են բներում և երեկոները, երբ հովն ընկնում է, որսի ու ջուր խմելու են դուրս գալիս:  Գյուղի կենտրոնով անցնող ասֆալտապատ ճանապարհին նրանք չեն երևում: Բայց մյուս փողոցներում, ուր երթևեկությունը քիչ է, ամեն երեկո օձեր են վխտում: Այնպես որ ամեն առավոտ բնակիչները, երբ դուրս են գալիս իրենց տներից, փողոցի փոշու մեջ ծուռումուռ հետքեր են տեսնում: Կարծես գիշերը մեկը պարաններ է քարշ տվել փողոցի մի ափից մյուսը:  «Ընտանի» օձեր են: Ապրում են տներում, պատերի ճեղքերում, հաճախ ման են գալիս սենյակում, բակում, սողում են հավերի հետևից, և նրանց ոչ ոք ձեռք չի տալիս: Նրանք էլ իրենց հերթին ոչ ոքի չեն խայթում:

Ինձ դուր եկավ այս մասը, որովհետև այս հատվածը պատմում է ընտանի օձերի մասին,թե ինչպես են նրանք գիշերը ծուռումուռ հետքեր թողնում,թե ինչպես են թաքնվում պատերի ճեղքերում ,հավերի հետևից սողում ,բայց վնաս չեն տալիս ոչ մեկի:
6․ Ի՞նչ է սովորեցնում պատմվածքը:
Այս պատմվածքը սովորեցնում է,որ կապ չունի ինչպիսի կենդանի է ընտանի թե վայրի,պետք է նրանց հանդեպ լինել բարի,ուշադիր և չվնասել:Եթե դու նրան ոչ մի վնաս չտաս,նա նույնպես քեզ ոչինչ չի անի: